Ішекқуыстылар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Сурет:Comb jellies-mba.jpg|thumb]]'''Ішекқуыстылар''' ({{lang-la|Coelenterata}}) – нағыз көп жасушалылардың (клеткалылар) бір типі. Ішекқуыстылардың басты белгілерінің бірі онтогенездік дамуы барысында тек екі ұрық жапырақшалары қалыптасады, олар ересек дарабастарында айқын сақталып, [[эктодерма]] және [[энтодерма|Эндотерма]] қабаттарын құрайды. Осы белгісіне қарай Ішекқуыстыларды екі қабатты (Dіploblastіca) жануарлар тобына жатқызады. Екінші бір ерекшелігі – энтодерма қабатындағы клеткалары қуыс ішіне ас қорыту сөлін шығарып, асты қуыстың ішінде қорытады. Осыған байланысты олардың дене қуысы ішек қуысы деп аталады. Типтің аты осыған байланысты қойылған. Тағы бір ерекше белгісі – сәулелі [[симметрия]]сының, атқыш (күйдіргіш) және жүйке клеткаларының болуы. Ішекқуыстылардың басым көпшілігі теңіздерді, аз ғана түрлері тұщы суларды мекендейді. 9000-ға жуық түрі белгілі. Дене пішіні цилиндр тәрізді, шатыр, табақша, қоңырау тәрізді. Денесінің ұзындығы 1 мм-ден бірнеше см-ге жетеді. Араларында ірі түрлері де кездеседі. Мыс., Cyanea arctіca-ның ені 2 м, ал қармалауыштарының ұзындығы 30 м-ге жетеді. Морфологиялық құрылысы және тіршілік етуіне қарай Ішекқуыстылар [[полип]]тер және [[медуза]]лар болып топтасады. Ішекқуыстылар жыныссыз, жынысты және ұрпақ алмасуы (метагенез) арқылы дамиды. Бұлар үш класқа бөлінеді: [[гидрозоа]], [[сцифоид]]ты медузалар және маржан полиптері. [[Гидрозоа]] (Hydrozoa) класы – тұщы суларда тіршілік ететін қарапайым құрылысты жануарлар. 2700-дей түрі белгілі. Бұлардың екі класс тармағы бар: сифонофоралар және гидроидтар. [[Стенофора]]лар (Ctenophora) – жылы теңіздерде еркін жүзіп, ерекше шоғыр (колония) құрып тіршілік ететін жануарлар. Шоғыр құрайтын дарабастары құрылысы мен физиологиясы жағынан әр түрлі, оларды зооидтер деп атайды. Денесінің ұзындығы әр түрлі, 1 см-ге дейін, кейде 2 – 3 м-ге дейін жетеді. Көпшілігі мөлдір түсті, бірақ кейбір бөлімдері қанық түске боялған түрлері де кездеседі. Жыныссыз және жынысты жолмен көбейеді. Ішекқуыстылар (желкенді балықтар) көп көлемде, тіпті кейде мыңдап су бетіне қалқып шығады. Көктемнің соңы мен жаздың басында олар көбіне желмен жағаға қарай жылжиды.

Бұлар бір затқа - төсемікке бекініп немесе суда еркін жүзіп тіршілік етеді. Бір затқа бекініп, отырықшы қалыпта өмір сүретін ішекқуыстылар - көпқармалауыштылар, ал сула еркін жүзетіндері - [[медузалармедуза]]лар. Ішекқуыстылардың денесі екі қабаттан: эктодерма және энтодермадан тұрады. Олар жеке дара да, шоғырланып та өмір сүрелі. Денесінде бір ғана қуыс -

Жынысты [[Жынысты жолмен көбею]] кезінде мезгіл-мезгіл қармалауыштары және ауыз жоқ ерекше бүршік түзіледі. Сол бүршіктен шағын денелі жынысты дарақ - медуза дамиды. Ол аналық ағзадан бөлініп, еркін жүзеді де, ұрықтанған жұмыртқасын суға таратады. Жұмыртқадан дернәсіл - [[иланула]]({{lang-el|иланула}} - жалпақ) түзіледі. Денесін кірпікше қаптаған [[планула]] сула біраз уақыт жүзіп жүріп, су түбіне шөгеді де, отырықшы обелияға айналады.