Кесірткелер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Тег: Reverted
Өңдеу түйіні жоқ
Тег: Reverted
6-жол:
 
[[Қазақстан]]да 6 тұқымдасы ([[жармасқылар]], [[Агамалылар|ешкіемерлер]], [[кесел]]дер, [[Ұршықсап кесірткелер|Ұршықсап]], [[жабысқақ кесіртке|жабысқақ]], [[нағыз кесірткелер]]), 13 туысы, 30 түрі кең таралған. Кәдімгі кесіртке [[тұқымдас]]ының [[республика]]мызда 2 туысы бар:
# кесіртке (Lacerta), оған тән белгі – құрсағындағы [[қабыршақ]]тар ұзынынан қатарласа орналасқан. [[Танау тесігі]]ніңтесігінің [[қалқан]]ы жоғары көтерілмеген. Маңдай қалқанында ұзын, терең ойысы болмайды;
# кесірт (Eremіas), олардың құрсақ қабыршағы қиғаш қатпарласып орналасқан. [[Танау тесігі]] жоғары көтеріңкі келеді, маңдай [[қалқан]]ында ұзынша ойысы болады.
 
Бұлардың Қазақстанда 11 түрі кездеседі. Мысалы, [[секіргіш кесіртке]] (Lacerta agіlіs, тұрқы 12 см-дей) республиканың солтүстік бөлігінде, [[Сауыр жоталары|Сауыр]], [[Жетісу Алатауы|Жетісу]] (Жоңғар) Алатауы, [[Тарбағатай жотасы|Тарбағатай]], [[Күнгей Алатау]]ында; тірі туатын кесіртке (Lacerta vіvіpara, тұрқы 7,5 см-дей) [[Батыс Қазақстан облысы|Батыс Қазақстан]], [[Ақмола облысы]]нда; [[жүгіргіш кесіртке]] (Eremіas velox, тұрқы 8,5 см-дей) мен [[орташа кесіртке]] (Eremіas іntermedіa, тұрқы 7 см-дей) республиканың оңтүстік аймақтарында; [[жолақты кесіртке]] (Eremіas scrіpta, тұрқы 6 см-дей) [[Каспий теңізі|Каспий маңы]]ндағы құмнан бастап, [[Алакөл (көл)|Алакөл]]ге дейін; [[торлы кесіртке]] (Eremіas grammіca, тұрқы 10 см-дей) [[Арал теңізі]]нен Алакөлге дейін таралған.
14-жол:
 
 
Кесірткелер – [[ауыл шаруашылығы]]на зиянды [[жәндік]]терді жеп, негізінен, пайда келтіретін [[жануарлар]], бірақ Кесірткелердің арасында денелерінде [[жәндік]]тердің, [[кене]]нің қансорғыш түрлері тіршілік етіп, адамға, [[жануар]]ларға, малға қауіпті [[ауру]] қоздырғыштарын тарататын түрлері де бар. Кесірткелердің терісінен[[теріс]]інен түрлі бұйымдар жасалады. Кейбір түрлері улы келеді.
 
Кесірткелер көп ауланған, олардың санының жылдан-жылға азаюына байланысты қорғауға алынып, 36 түрі мен түр тармағы [[Халықаралық табиғат қорғау одағыныңодағы]]ның «Қызыл кітабына»,19-ы бұрынғы КСРО-ның Қызыл кітабына, ал республикадағы 3 түрі ([[жұмырбас шұбар кесіртке]], [[Зайсан жұмырбас кесірткесі]] және кесел) Қазақстанның [[Қызыл кітап|«Қызыл кітабына»]] енгізілген.
 
== Көбеюі ==