Қоқиқаздар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ
Тег: Reverted
ш Ташметов шахрух (т) өңдемелерінен DariaUrinbasarova21nis соңғы нұсқасына қайтарды
Тег: Rollback
30-жол:
 
== Дене бітімі ==
Қоқиқаз – [[қырлы төсті [[құстар]] тобының отряды. Алғашқы қазба қалдықтары эоцен, ал осы күнгілері жоғарғы [[олигоцен]] кезеңінен белгілі. Қоқиқаз дүниежүзіндегідүние жүзіндегі бойы ең биік және аяқтары мен мойны ұзын [[құстар]]. Дене бітімі жұмыр. Дене тұрқы ірі әрі жабайы қаздарға ұқсас, сондықтан қоқиқазды [[халық]] арасында қызылқаз деп те атайды. Қораздары [[мекиен]]деріненмекиендерінен ірілеу. Бойының биіктігі 91 – 120 сантиметрдей. Қораздарының салмағы 4,5 килограмм, ал [[мекиен]]дерінікімекиендерінікі – 3 килограммдай. Қанаттарының ұзындығы 35 – 49 сантиметр. Ересек қоқиқаздардың қауырсындарының түсі ақ, қызғылт, ұштары қара, ұзындығы 11-16 сантиметр, тұмсықтарының екі жақ жиегіндегі тілімденген “тісшелері” қоректенген кезде сүзгіштік қызмет атқарады.
 
== Тұмсықтары ==
36-жол:
 
== Ұялары мен жұмыртқалары ==
Қоқиқаздар ұяларын таяз суларда батпақтардан [[конус]] тәрізді төбешік жасау арқылы соғады. Аналық қоқиқаздар бір немесе екі жұмыртқа салады. Әдетте, жұмыртқалары аппақ болады. Жұмыртқаны еркегі де, ұрғашысы да кезектесіп басады. Жұмыртқа 26-31 күн аралығында жарып шығады. Олар балапандарын 75 күнге дейін қоректендіріп күтеді.
 
== Тіршілік етуі ==
Қоқиқаз топтанып тіршілік етеді. Тұмсығы орта тұсынан бірден төмен қарап иіледі де қaқиыпқойқиып тұратындықтан “қоқиқаз” деп аталған. Мойнының пішіні латынның “S” әрпі тәрізді. Жіліншігі сирағынан 3 еседей ұзын. Саусақтарының арасы терілі жүзу жарғағымен байланысқан. Негізінен [[Тропиктік белдеуБелдеу|тропиктік]] және [[Субтропиктер|субтропиктік]] аймақтарда тіршілік етеді. 4 тұқымдасқа бірігетін 3 туысы, 6 түрі бар. Олардың көпшілік түрі экваторға жақын белдеулерде кеңінен таралған. Орталық және Оңтүстік Америкада, [[Африка]]да, [[Еуразия]]да көптеп кездеседі. Қоқиқаздың кей түрлері (кіші, джеймс қоқиқаздары) қоныс ауыстырмай бір орында тіршілік етеді.
Қазақстанда [[Теңіз көлі|Теңіз]], [[Торғай өзені|Шалқартеңіз]] көлдері мен [[Каспий теңізі]]нің солтүстік-шығыс жағалауында, [[Асаубалық]], [[ҚОҚАЙ|Қоқай]], [[Есей]], [[Қорғалжын]], [[Сұлтангелді]], Үлкен және Кіші [[Қаракөл]] су айдындарында қызғылт қоқиқаздар (roseus) кездеседі.<ref>«Красная книга Казахстана», Алматы, 2006;</ref>
 
== Өсуі ==
Қоқиқаздар жүздеп, мыңдап бір мыңға ұя салып, жұптарын жазбайды. Ұядағы 2-3 жұмыртқаны кезектесіп басып шығарады да алғашқы екі айда құрамы дәрумендерге бай құс сүтімен асырайды. Жеген тамақтарын асқазанында өңдеп, тұмсығын балапан аузына апарғанда 23-ы қаннан тұратын ашық қызыл түсты сұйықтық тамшылап ағады екен. Бұның сыры әлі күнге дейін ашылмаған. Ересектері ұшып кеткенде балапандарға қарауға қалған 1-2 тәрбиеші қоқиқаздардың мыңдаған балапанды жүзуге апарып, ұясына қайтаруды адамдарды таң қалдырмай қоймайды.Қоқиқаздар 3 жаста жыныстық жағынан жетіледі. Жұптарын жазбай таяз су жағалауына сазбалшықтан, құмнан және су өсімдіктерінің қалдықтарын араластырып ұя салады. Ұясының беткі жағы жалпақ, түбі конусқа ұқсас сүйірлеу әрі су бетінен ''15–20'' сантиметрдей шығып тұрады. Ұясына бір, кейде екі жұмыртқа салып, оны қоразы мен [[мекиен]]імекиені кезектесіп басады. ''30–32'' күннен кейін балапандары ұядан ұшады. Балапандары тез өседі, жақсы жүзіп, сүңги де алады.<ref>[[Маңғыстау энциклопедиясы]], Алматы, 1997;</ref>
 
== Жыл құсы ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Қоқиқаздар» бетінен алынған