Анри де Тулуз-Лотрек

ТУЛУЗ-ЛОТРЕК (Toulouse-Lautrec) Анри Мари Раймон де (24.11.1864, Альби – 9.9.1901, Мальроме, Жиронда, Бордо маңы) – француз графикашы-суретшісі, кескіндемеші, постимпрессионизм өкілі, 19 ғасырдағы айтулы суретшілердің бірі. Әуесқой суретші, ақсүйек отбасында дүниеге келген Тулуз-Лотрек негізінен Париж қаласында (1881 жылдан) тұрып, әуелі Л.Боннан (1883), одан кейін Ф.Кормоннан (1884 жылдан) дәріс алған. Импрессионизм, постимпрессионизм, “модерн” ағымдары, суретші Э.Дега және жапон гравюрасы ықпалында болды. Бастапқы шығармашылығы кезеңінде спорттық сюжетке негізделген картиналар салумен қатар портрет жанрына да (Э.Бернар портреті, 1885, Лондон қаласындағы Тейт галереясы) бой ұрды. Оның қылқаламынан туған туындыларының негізгі тақырыбы цирк, мюзик-холл, кабаре мен эстрада өмірі сюжетіне негізделген. Кескіндемеші жалаң, сыртқы сұлулыққа ден қоймай, көбіне сахна шымылдығы сыртындағы алуан сырлы өмір дүниесін есте қаларлықтай етіп, бояу тілімен жарқын бейнелер жасауға ұмтылды; әрі өз кейіпкерлеріне гротескілік экспрессия бере отырып, имперссионистер қалыптастырған тәсілден өзгеше өзіне тән стильді іздестіруге талпыныс жасады. Ол қарапайым адамдар өмірі мен тұрмысын өз шығарм-на өзек етті. Тулуз-Лотрек – “Фернандо циркі” (1888), “Мулен-де-ла-Галеттегі бал” (1889), “Мулен-Ружде” (1892, үшеуі де Чикаго қаласындағы Өнер интернатында), “Өз сүйіктіммен” (1891, Бостон қаласындағы Сән өнері мұражайы), “Мулен-Руждегі би” (1892, Прага қаласындағы Ұлттық галерея), “Әнші Иветт Гильбер” (1894, Мәскеу қаласындағы Бейнелеу өнері мұражайы), “Де Мулен көшесіндегі салонда” (1894), “Модашы қыз” (1900, екеуі де Альбидегі Тулуз-Лотрек мұражайында) картиналарын салған. Кескіндемелік туындыларымен қатар ғажайып суреттер мен литографиялар, жарнамалық плакаттар мен театр афишаларын жасауда зор шеберлік танытқан Тулуз-Лотрек шығармашылығы кейінгі экспрессионистер шабытының бастау көзіне айналды. 1922 жылы суретші мұрагерлері Тулуз-Лотректің 600-ге тарта туындысын туған қаласына тарту етті; кейін осы картиналар үшін суретшінің туған Альби қаласында Тулуз-Лотрек мұражайы ашылды.