Тарақан: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
7-жол:
==Дезинсекциялау==
[[Инсектицидтер]]мен жұмыс істеген кезде сақ болып, тиісті нұсқауларды қатаң басшылыққа алып отыру қажет. [[Дезинсекция]]лау алдында бөлмедегі азық-түлікті, ыдыс-аяқты, балығы бар аквариумды, құстар мен үй хайуайдарын шығара тұру керек. Мұрын мен ауызға дәкеден жасалған таңғыш немесе 4 қабатталған дәке байлап алады. Дәріні насекомдар көп жүретін немесе ұя салған жерлерге себеді ([[плинтус]]тар, қуыстар, [[мебель]], қабырғалар-дағы саңлау, су құбырларының жолдары, батареялардың арты, суға баратын барлық жолдар және т. б.). Дустты резеңке шашқыштың немесе арнайы жасалған [[сауыт]]тың көмегімен бүрку керек, сұйық дәріні щеткамен, бояу бүріккішпен және т. б. шашады. Тазарту жұмысы аяқталған соң, беті-қ мұқият сабындан жуады, бөлмені желдетіп алады. Препараттарды тағамдардан алыс, балалар мен үй хайуанаттарынан аулақ сақтау керек.<ref>Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9</ref>
 
== Тарақанның ішкі құрылысы ==
Ішкі мүшелердің жалпы орналасу тәртібі [[өзен шаянынашаяны]]на ұқсас, бірақ өзіне тән ерекшеліктері бар.
 
== Тыныс алуы ==
[[Бунақденелілер]] негізінен [[демтүтік]] арқылы тыныс алады.
 
Тарақанды сойып, жарған кезде денесін [[ауа]] жүретін түтікшелердің[[түтікше]]лердің -демтүтіктердің тармақтанып торлап жатқаны көрінеді, бұлар құрсақ және көкірек қапталын бойлай жұп демтесіктер[[демтесік]]тер арқылы сыртқа шығарылады. Ауа осы тесіктерден бүкіл ішкі мүшелерге өтіп, тынысалутыныс алу жүзеге асады. Құрсақ бұлшықеттері[[бұлшықет]]тері жиырылған кезде демтүтіктегі ауа сыртқа шығарылып, құрсақ кеңейгенде демтесіктер арқылы енген ауа демтүтіктер жүйесін таза ауамен қамтамасыз етеді.
 
== Зәр шығаруы ==
Бунақденелілердің негізгі зәршығарузәр шығару мүшесі- мальпигий тамырлары. Дененің әр бөлігіндегі сұйық қалдықтар сонда жиналып, артқы ішекке құйылады. Бунақденелілердің ішкі мүшелерінің аралығын толтыратын ақ түйіртпек - майлы дене қосымша зәршығару мүшесі болып табылады. Бұған денені қоректендіруге қажетті май қоры жиналады.
 
 
== Көбеюі ==
Тарақанның аналығының жұмыртқа түтікшелерінен шығатын жұмыртқаларының барлығы алдын ала біріне-бірі жабысып,бірігіп, сопақша келген жұмыртқа қапшығын түзеді. Ол қапшықты аналық тарақан құрсағының соңындағы кішкене өскіншелермен қысып, ұзақ сүйретіп жүреді де, дернәсіл шығатын кезде аулақтау таса жерге тастайды.
Тарақандар-дара жынысты бунақденелі жәндік. Аталығының көбею мүшесі- қосалқы бездері бар екі кішкене аталықбезаталық без, ал аналығында жұмыртқа қалыптасып, пісіп жетілетін екі аналықбезаналық без болады.
 
 
==Тарақандардың дене сипаттамалары==
Тарақандардың жалпақ сопақша пішінді денелері болады. Тарақандардың мықты сыртқы қабаты болады, тарақандар өздері өскен сайын қабаттарын жаңасына ауыстырып отырады. Әдетте, тарақандардың өлшемі 2-9 см, ал салмақтары 30 г-дай болады. Барлық тарақандардың көздері күрделі болып келеді, яғни олар бірден әр түрлі бағытқа қарай алады. Әрбір көздің шамамен 2 000 көз жанары бар. Тарақандардың [[иіс]] сезуіне көмектесетін ұзын қатты [[мұртша]]лары болады. Сонымен қатар, олар [[ауыз]]дарымен де иіс сезе алады. Тарақандардың дене ерекшеліктеріне байланысты ең таңғаларлық жайттардың бірі – олардың бір аптадан артық уақыт бойы бассыз тірі жүре алуы. Алайда бір апта өткеннен соң басынан айырылған тарақан өледі. Бұған оның шөлдеп, басы болмаған соң ауызсыз су іше алмауы себеп болады.
 
 
==Тарақанның жұмыртқалары мен балалары==
Аналық тарақандар жұмыртқа салып, оларды сақтықпен [[қабықша]]ның ішіне орналастырады. Бір қабықшада шамамен 250 жұмыртқа болады. Көптеген аналық тарақандар қабықшаны құрсақтарының аяқ жағында алып жүріп, оларды тек ашылудың алдында ғана тастайды. Жас тарақандар шамамен үш-төрт айдың ішінде ересек формаға айналады.
<ref>https://tilalemi.kz/viewer/viewer.php?file=/books/7371.pdf</ref>
 
Тарақандар-дара жынысты бунақденелі жәндік. Аталығының көбею мүшесі- қосалқы бездері бар екі кішкене аталықбез, ал аналығында жұмыртқа қалыптасып, пісіп жетілетін екі аналықбез болады.
 
==Дереккөздер==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Тарақан» бетінен алынған