Немістер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
+Санат:Немістер; +Санат:Герман халықтары (HotCat құралының көмегімен) |
шӨңдеу түйіні жоқ Тег: VisualEditor Mobile edit Mobile web edit Кеңейтілген мобильді өңдеу |
||
2-жол:
|атауы = Немістер
|сурет = [[Сурет:Famousgermans3.jpg|250 px]]
|сурет тақырыбы =Сол жақтан оң жаққа, жоғарыдан астыға: [[Мартин Лютер]], [[Людвиг ван Бетховен]], [[II Вильгельм (Неміс императоры)|II Вильгельм]], [[Иммануил Кант]], [[Макс Планк]], [[Ида Ноддак]], [[Ангела Меркель]], [[Клаудия Шиффер]]
|саны = 140 000 000
|аймақ1 = {{GER}}
56-жол:
|түсініктемелер17 =
|тілдері = [[неміс тілі|немісше]]
|діні = [[
|этникалық топтары =[[бавариялықтар]], [[швабтар]], [[ресей немістері]], [[франкондықтар]], [[сакстер]], [[қазақстан немістері]]
|ескертпелер =
}}
'''Немістер''' ({{lang-de|Deutsche}}
== Тілі ==
{{Main|Неміс тілі}}
Неміс халқы [[Үнді-Еуропа тілдерi|Үнді-Еуропа тілдерінің]] [[герман тілдері|герман тобына]] жатқызылатын [[неміс тілі]]нде сөйлейді.
== Діні ==
[[Христиандық|Христиан]] дінінің [[Католицизм|католик]] және [[Протестантизм|протестант]] (лютерерандық ағым) тармақтарын ұстанады.
[[Сурет:Albert Kretschmer - 061 - Bayern.jpg|нобай |оңға|200px| Ұлттық киімдегі Баварлар]]
== Тарихы ==
=== Көне тарихы ===
Арғы тегі – германдықтар. Немістер этносының негізін б.з. 1-мыңжылдығының ортасына қарай құрылған франк, сакс, бавар, алеман, тюринг, т.б. тайпалар одақтары қалаған. 843 ж. [[Франк империясы]] бөлшектенгеннен кейін, герман тілді Шығыс Франк корольдігі құрылды. Неміс тіліндегі өз атауы диутисце (кейінірек дойче) 10 ғ. ортасында белгілі болды.10 – 14 ғ-ларда неміс билеушілері шығысқа қарай жорықтар жасады да, славян және прусстайпаларын жаулап алып, өздерінің этникалық аумақтарын кеңейтті.Одан кейін ел бірнеше ғасыр саяси бытыраңқылыққа ұшырады.16 ғ-дың бас кезінде саксон(мейсен) диалектісі негізінде Немістердің әдеби тілі қалыптаса бастады. Саяси және діни қайшылықтардан кейін Немістер христиан дінінің католик және протестант (лютерандық ағым) тармақтарын қабылдап, діни жікке бөлінді.▼
▲одақтары қалаған. 843 ж. [[Франк империясы]] бөлшектенгеннен кейін, герман тілді Шығыс Франк корольдігі құрылды. Неміс тіліндегі өз атауы диутисце (кейінірек дойче) 10 ғ. ортасында белгілі болды.10 – 14 ғ-ларда неміс билеушілері шығысқа қарай жорықтар жасады да, славян және прусстайпаларын жаулап алып, өздерінің этникалық аумақтарын кеңейтті.Одан кейін ел бірнеше ғасыр саяси бытыраңқылыққа ұшырады.16 ғ-дың бас кезінде саксон(мейсен) диалектісі негізінде Немістердің әдеби тілі қалыптаса бастады. Саяси және діни қайшылықтардан кейін Немістер христиан дінінің католик және протестант (лютерандық ағым) тармақтарын қабылдап, діни жікке бөлінді.
=== 18-20 ғасырдағы тарихы ===
85-жол:
== Қазақстандағы немістер ==
{{Main|Қазақстан немістері}}
Немістер Қазақстанға тұңғыш рет XVIII ғасырда әскери құрамалар қатарында келді. Олардың едәуір бөлігі Балтық бойы губернияларынан еді. Сібір шекара шебінін басшылары қызметін атқарған 13 адамның көпшілігі немістерден шыққан генералдар болатын. Немістер жергілікті халықтың тарихы мен географиясын және этнографиясын зерттеудің бастамашылары бола білді. Дәрігерлер, мұғалімдер, тау-кен инженерлерінің арасында да неміс ұлтының өкілдері аз болған жоқ. Немістер негізінен Петропавл, Семей, Өскемен тағы басқа да шекара шебіндегі әскери бекіністерде тұрды. XVIII ғасырдың аяғына қарай Қазақстандағы немістердің саны 400 адамға жетті. Қазақ жеріндегі немістер санының арта түсуі ХІХ-XX ғасырларлара сәйкес келеді. Қоныс аударып келген немістер негізінен егіншілікпен айналысты, өндеуші өнеркәсіп салаларында жұмыс істеді. Немістер сонымен қатар мұнай кен орындарын игеруде, алтын, мыс өндіруде, кен өнімдерін өндеуде белсенділік танытты. 1897 жылы Қазақстандағы және онымен шекаралас қалалардағы немістердің жалпы саны 7 мың адамға жуықтады. Олардың көпшілігі Ақмола облысында, Омбы қаласына жақын Ақмола облысының аумағындағы Преображенский, Романовский, Канкринский сияқты поселкелерде тұрды.
| |||