Медицина: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Бетті 'қотақбастар' дегенмен алмастырды |
|||
1-жол:
'''Медицина'''<ref name="source1">Қазақ Энциклопедиясы , 6 том</ref> (латынша medіcіna: medіcus — дәрігерлік, емдік) — адамдардың денсаулығын сақтау мен нығайту, сырқаттарды емдеу мен аурудың алдын алу, денсаулық және жұмысқа қабілеттілік жағдайында, адамзат қоғамында ұзақ өмір сүруге жетуді көздейтін тәжірибелік іс-әрекеттің және ғылыми білімдердің жүйесі.
<gallery align=center>
Image:Star of life.svg|«[[Өмір жұлдызы]]»
Image:Rod of Asclepius2.svg|[[Асклепия асасы]]
Image:Flag of the Red Cross.svg|[[Халықаралық Қызыл Крест және Қызыл Жарты ай ұйымының эмблемасы]]
</gallery>
==Тарихы==
Археологиялық және этнографиялық деректер (Павлодар-Ертіс өңіріндегі Қараоба обасынан табылған әйелдің, Батыс Қазақстандағы Сайқын станциясы маңынан табылған ер адамның, Тараз қаласы төңірегінен табылған жауынгердің бассүйектері; Орталық Қазақстандағы Қарабие мекенінен табылған адамның қаңқасы) Қазақстанда өмір сүрген емші-дәрігерлер емдеу ісімен, әсіресе, хирургилық әдістермен ертеден-ақ таныс болғандығын көрсетеді. Орта ғасырларда қазіргі республика жерінде туған энциклопедист-ғалымдар ([[әл-Фараби]],[[ Әбу-Мансұр]], [[Қожа Ахмет Иасауи]], [[Мұхаммед Хайдар]], тағыда басқа) медицина ғылымында елеулі із қалдырған.
==Зерттеу пәні==
Медицинаның зерттеу пәні ретінде адам организмінің қалыпты және патология жағдайында құрылымы мен тіршілік етуі; халық денсаулығы жағдайына әлеуметтік және табиғи ортаның әсері; адам аурулары (олардың себептерін, пайда болу механизмін, белгілерін), аурудың алдын алу, түрлерін анықтау және емдеу тәсілдері мен құралдарын пайдалану туралы мәселелері алынады. Медицина адамтанумен бірегей байланыста бола тұра жаратылыстану мен қоғамдық ғылымдардың барлық түрлерінің жетістіктерін ескереді. Медицинаның зерттеу мәселелерінің шеңбері адам өмірінің сан қырлы көріністерін қамтиды. Бұл медицинаны денсаулық туралы және адамның жеке басының және қоғамдық өмір сүру жағдайы туралы ғылымның нақты жүйесіне айналдырады. Медицинаның мұндай жаратылыстану ғылымының шегінен шығып, оның биоәлеум. сипаттамасын белгілейді. Әлбетте биологиялық және әлеуметтік көріністер медицинада жекеленбей, диалектикалық бірлікте қаралады. Әлеуметтік факторлар денсаулық деңгейіне және халықтың физикалық дамуына әсер етеді. Сондықтан да патологиялық процестердің пайда болуына және дамуына қажетті немесе қосымша жағдайлар алғашқы түрткі механизмі ретінде жиі алға шығады. Әлеуметтік ортаның қолайсыз факторларының әсерінің биологиялық зардаптары көбіне адам организмінің хал жағдайымен белгіленеді. Ғылыми-техникалық даму кезеңінде медицинада білім аралық құрылымы және түрлі бөлімдерге бөліну айқын байқалады. Қазіргі кезеңдегі теоретикалық және клиникалық медицинада медициналық-биологиялық мәселелерді, адамның әлеуметтік табиғатын ескеріп кешенді түрде зерттеу бағыты өсуде. Медициналық түсініктердің және медициналық-гигиеналық қызметтің түрлері мен мазмұны үстемдік етуші көзқараспен, мәдени ахуалы мен жаратылыстану және техинакалық дамудың деңгейімен белгіленеді. Осының бәрін ескере отырып, алғашқы қоғам медицинасы, ежелгі өркениет медицинасы ([[Ежелгі Шығыс]], [[Месопатамия]], [[Ежелгі Иран]], [[Ежелгі Үнді]], [[Ежелгі Қытай]], [[Тибет]]), антикалық әлемнің медицинасы ([[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекиядағы]] эллинистикік дәуір, [[Ежелгі Рим]]), [[феодалдық қоғам]] медицинасы ([[Византия]], [[Араб халифаты]], [[ортағасырлық Батыс Еуропа]]), қайта өркендеу дәуірінің медицинасы (15 — 16 ғ.), Жаңа дәуір медицинасы (17 — 19 ғ.), 20 ғ. медицинасы және қазіргі кезең медицинасы деп бөледі. Қазіргі кезеңде медицина адамның биологиялық жаратылысын жетілдіру мүмкіншілігінің айқындылығын дәлелдеді. Мұнда әр адамның генетикалық және физиологиялық процестеріне әсер ету арқылы адам организміндегі үйлесімсіздік пен үйлеспеушілікті жою арқылы адамның физиологиялық және психикалық мүмкіншілігін дамытуға және оны сауықтырып, өмірін ұзартуға болатыны анықталды.
==Қазақстанда==
Медицина саласындағы жүйелі зерттеулер республикада 1925 ж. Өлкелік санитады-бактериолиялық институт ашылғаннан кейін басталып, келесі кезеңдерде ұйымдастырылған қазіргі Қазақ Ұлттық медицина университетінде, Тері-венерология ғылыми-зерттеу институтында, Туберкулез мәселелері ұлттық орталығында, Республикалық ана мен баланың денсаулығын қорғау ғылыми-зерттеу орталығында, Қазақ көз аурулары ғылыми-зерттеу институтында, Гигиена және эпидемиологияғылыми-зерттеу орталығында, Хирургиялық ғылыми орталықта, Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтында, Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығында, Қазақ карантиндік және зооноздық инфекцияларғылыми орталығында, Алматы дәрігерлер білімін жетілдіру институтында, өзге де медициналық университеттер мен факультеттерде жалғасын тауып келеді;
==Пайдаланған әдебиеттер==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
[[af:Geneeskunde]]
[[als:Medizin]]
[[an:Medecina]]
[[ar:طب]]
[[arc:ܐܣܝܘܬܐ]]
[[ast:Medicina]]
[[ay:Qulla]]
[[az:Tibb]]
[[ba:Медицина]]
[[bat-smg:Medėcėna]]
[[be:Медыцына]]
[[be-x-old:Мэдыцына]]
[[bg:Медицина]]
[[bm:Dɔkɔtɔrɔya]]
[[bo:སྨན།]]
[[br:Mezegiezh]]
[[bs:Medicina]]
[[ca:Medicina]]
[[ceb:Medisina]]
[[cs:Lékařství]]
[[csb:Medicëna]]
[[cv:Медицина]]
[[cy:Meddygaeth]]
[[da:Lægevidenskab]]
[[de:Medizin]]
[[el:Ιατρική]]
[[en:Medicine]]
[[eo:Medicino]]
[[es:Medicina]]
[[et:Meditsiin]]
[[eu:Medikuntza]]
[[ext:Medecina]]
[[fa:پزشکی]]
[[fi:Lääketiede]]
[[fiu-vro:Arstitiidüs]]
[[fr:Médecine]]
[[frp:Mèdecina]]
[[fur:Midisine]]
[[fy:Genêskunde]]
[[ga:Míochaine]]
[[gl:Medicina]]
[[gv:Lheeys]]
[[he:רפואה]]
[[hi:आयुर्विज्ञान]]
[[hif:Dawai]]
[[hr:Medicina]]
[[ht:Medsin]]
[[hu:Orvostudomány]]
[[ia:Medicina]]
[[id:Kedokteran]]
[[ie:Medicina]]
[[io:Medicino]]
[[is:Læknisfræði]]
[[it:Medicina]]
[[iu:ᑖᒃᑎ/taakti]]
[[ja:医学]]
[[jv:Kedhokteran]]
[[ka:მედიცინა]]
[[kaa:Meditsina]]
[[ko:의학]]
[[ky:Медицина]]
[[la:Medicina]]
[[lad:Medisina]]
[[lb:Medezin]]
[[li:Genaeskónde]]
[[lo:ແພດສາດ]]
[[lt:Medicina]]
[[lv:Medicīna]]
[[mk:Медицина]]
[[ml:വൈദ്യം]]
[[mr:वैद्यकशास्त्र]]
[[ms:Perubatan]]
[[mt:Mediċina]]
[[mwl:Medecina]]
[[my:ဆေးပညာ]]
[[nah:Tīciyōtl]]
[[nap:Mericina]]
[[nds:Medizin]]
[[nds-nl:Genaeskeunde]]
[[ne:चिकित्साशास्त्र]]
[[new:वासः]]
[[nl:Geneeskunde]]
[[nn:Medisin]]
[[no:Medisin]]
[[nov:Medisine]]
[[oc:Medecina]]
[[os:Медицинæ]]
[[pl:Medycyna]]
[[pnb:دوائی]]
[[ps:درملګري]]
[[pt:Medicina]]
[[qu:Hampi yachay]]
[[ro:Medicină]]
[[ru:Медицина]]
[[rue:Медіціна]]
[[sa:आयुर्विज्ञान]]
[[sah:Медицина]]
[[sc:Meighina]]
[[scn:Midicina]]
[[sco:Medicine]]
[[sh:Medicina]]
[[si:වෛද්ය විද්යාව]]
[[simple:Medicine]]
[[sk:Medicína]]
[[sl:Medicina]]
[[sq:Mjekësia]]
[[sr:Медицина]]
[[stq:Heelkunde]]
[[su:Tatamba]]
[[sv:Medicinsk vetenskap]]
[[sw:Tiba]]
[[ta:மருத்துவம்]]
[[te:వైద్యశాస్త్రము]]
[[tg:Пизишкӣ]]
[[th:แพทยศาสตร์]]
[[ti:ሕክምና]]
[[tl:Panggagamot]]
[[tr:Tıp]]
[[tt:Медицина]]
[[uk:Медицина]]
[[ur:طب]]
[[vec:Medexina]]
[[vi:Y học]]
[[vo:Sanav]]
[[wa:Medcene]]
[[war:Medisina]]
[[wo:Paj]]
[[yi:מעדיצין]]
[[zh:医学]]
[[zh-min-nan:I-ha̍k]]
| |||