Қызыл қасқыр: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Негізгі мақала
Тег: Reverted VisualEditor Mobile edit Mobile web edit
ш Esenzhoooooool (т) өңдемелерінен Салиха соңғы нұсқасына қайтарды
Тег: Rollback
7-жол:
| status_ref = <ref name=iucn>{{IUCN2008|assessors=Durbin, L.S., Hedges, S., Duckworth, J.W., Tyson, M., Lyenga, A. & Venkataraman, A. (IUCN SSC Canid Specialist Group - Dhole Working Group)|year=2008|id=5953|title=Cuon alpinus|downloaded=22 наурыз 2009}} Database entry includes justification for why this species is endangered</ref>
| image = Cuon.alpinus-cut.jpg
| image_width = Қызыл қасқыр200px
| regnum = [[Жануарлар]]
| phylum = [[Хордалылар]]
20-жол:
| binomial_authority = ([[Петер Симон Паллас|Паллас]], 1811)
| range_map = Cuon-alpinus-map.png
| range_map_width = Таралуы200px
| range_map_caption = Ареал
}}
|Қасқыр тұқымдасы=Қызыл қасқыр}}
[[Британника энциклопедиясы]]<ref>Britannica.com</ref>'''Қызыл қасқыр''' - ({{lang-la|Cuon alpinus}}) — [[қасқыр тұқымдасы]]на жататын жыртқыш аң.
 
 
Қызыл қасқыр Сібірдің оңтүстігінен Ява аралына дейін кездеседі.
Қазақстанда [[Тянь-Шань]] мен [[Жетісу]] ([[Жоңғар]]) Алатауында кездеседі. Дене тұрқы 100 — 110 см, құйрығының ұзындығы 45 — 50 см. Құйрық жүні үлпілдек. Арқасы қызыл қоңыр, екі бүйірі солғын қызыл түсті. Қызыл қасқыр жаз айларында [[альпі]] және субальпі белдеулерінде 2500 — 4000 м биіктікте, [[таутеке]] мен [[арқар]] жайылатын жерлерде қоныс аударып тіршілік етеді. Баспана ретінде түрлі қуыстар мен басқа аңдардың тастап кеткен індерін пайдаланады. Көбеюі жөнінде деректер аз. Мысалы, [[Бейжің]] хайуанаттар паркінде қызыл қасқырдың қаңтар айында ұйығып, 60 күннен кейін көбіне 3 — 4 күшік туатыны анықталған. Көбею кезінде үйірімен (5 — 10, кейде 30) жүреді. Қызыл қасқыр — терісі бағалы аң. Саны өте аз, соңғы 40 жылда Қазақстанда қызыл қасқырдың кездескені туралы дерек жоқ. Қызыл Қасқыр Халықаралық табиғат қорғау одағы мен Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.<ref name="bi1">Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref>
 
==Статус==
32-жол:
 
==Генофондын сақтау үшін таксонның маңызы==
'''Қызыл қасқыр'''– осы аттас туыстың Қазақстан фаунасы мен әлемдік фаунадағы бірден-бір өкілі.Қызыл қасқыр Тибет,Пәкістаннан Вьетнамда дейінгі жерлерді мекендейді.
 
==Таралуы==
39-жол:
==Мекендейтін жерлері==
Жартасты шатқалдар, субальпі және альпі шалғындықтары, сырттар, таудың далалы және орманды учаскелері, әсіресе теңіз деңгейінен 2500-4000 м биіктікте. Қыс кезінде қасқырлар тұяқты жануарлардың соңынан еріп 800-1500 м биіктікке дейін төмендейді.
==Саны==
==[[Сарыарқа (Солтүстік Қазақ жазығы)|Саны]]==
Қызыл қасқыр көптеген аудандарда өте сирек кездескен, тек Тарбағатай, Сауыр мен Жоңғар Алатауында біршама жиі кездескен. XX ғасырдың 20-21-ші жылдары Алакөл ауданында бір маусымда кейде 6 қасқырға дейін ауланған. Соңғы онжылдықтарда XX-ғасырдың 80-ші жылдарыңда қызыл қасқырларды Оңтүстік Алтайда және Батыс Тянь-Шаньда кездесетіні жайында мақалалар жазылды. Олар қойшылар мен аңшылардың ауыз екі мәліметтері, өкінішке орай ешқандай рәсімделмеген еді. Бұл жағдайларда қызыл қасқырларды сұр қасқырлармен шатастыруы мүмкін, өйткені бұлардың жеке өзгергіштігі жоғары, кейде түсінде қызғылт рең басым болатын аңдар көптеп кездеседі.