Архимед: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Архимед''' ({{lang-grc|Αρχιμήδης}}, б.з.б. 287-212) Ежелгі Грекияның[[Грекия]]ның ұлы ғалымы, математигі, механигі. Ол Сицилия аралындағы [[Сиракуз]] қаласында, туып сонда өмір сүрген. Архимед астроном Фидийдің[[Фидий]]дің баласы деген жорамал бар. Архимед сол замандағы ірі мәдениет орталығы – [[Мысыр]]ды аралап, александриялық ғалымдардан, солардың ішінде [[Конон]] мен Эратосфеннен[[Эратосфен]]нен білім алған. Оның математикалық еңбектері өз заманынан озық болған, бұл еңбектері дифференциалдық және интегралдық есептеу ашылғанда [[(17 ғасыр)]] дұрыс бағаланған. Архимедтің көптеген математикалық еңбектерінің ішінен қисық сызықтардың ұзындықтарын, әр түрлі [[фигуралар ]]мен денелердің[[дене]]лердің көлемін және беттердің ауданын[[аудан]]ын есептеу ерекше орын алды.<ref>Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша[[ағылшын]ша-орысша[[орыс]]ша-қазақша[[қазақ]]ша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2</ref>

Архимед [[рычаг]] заңын, суда өлшеу арқылы қорытпаның құрамын анықтау тәсілін тапқан, өз атымен аталған гидростатика заңын ([[Архимед заңы]]) ашқан, жер суаратын механизмдерді, жүк көтеретін рычаг жүйелері мен блоктарды, тас ататын қамал бұзатын соғыс қондырғыларын, т.б. ойлап шығарған. Рычагтың математикалық заңын тапқанда, Архимед “Тіреу нүктесін берсеңдер, Жерді де төңкеріп тастаймын” деп айтқан екен. Архимед шығармаларының көпшілігі сақталмаған, ал оның “Эратосфенге жолдаған” хаты [[1906]] жылы ғана табылған. [[9-11]] ғасырларда Архимедтің еңбектері [[араб тілінетілі]]не, ал [[13 ғасырдағасыр]]да олар араб тілінен [[латын]] тіліне аударылып, [[Батыс Еуропа елдерінеелдері]]не тарай бастаған. [[1823]] жылы Архимедтің “Шар мен цилиндр” және “Дөңгелекті өлшеу және леммалар” атты екі кітабы орыс тіліне аударылған.