Шай: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өсіру және теру
Өңдеу түйіні жоқ
13-жол:
Шай қазақтарға Ресей арқылы жеткен және оны көшпенділердің қолдана бастауы олардың тұрмыс салтының өзгеруімен байланысты болды. Қазақстанда шайдың және шай ішу рәсімінің кең етек жаюы ХІХ ғасырдың екінші жартысынды орын алды.<ref>[https://e-history.kz/kz/news/show/2179/ Қазақтардың шай ішу рәсімі]</ref>
{{толықтыру}}
== Өсіру және теру ==
Арнайы плантацияларда жаппай өсірілетін шай бұтасының жапырақтары шай дайындауға арналған шикізат болып келеді . Шайдың ең көп үлесі өндірілетін Қытай, Үндістан және Африкада шай терімі жылына төрт ретке дейін жүргізіледі. Алғашқы жиналған екі өнім шайлары аса жоғары бағаланады. Шай өсіру экономикалық тұрғыдан негізделген аумақтың солтүстік шекарасы, шамамен, бұрынғы оңтүстік кеңес республикаларының (Әзірбайжан, Грузия) немесе Ресейдің Краснодар өлкесінің ендігінде өтеді.
Жоғары сортты шайларға арналған шикізат, көбіне, таулы беткейлерде шашыраңқы орналасқан шағын плантацияларда (шамамен 0,5 га) өседі, сөйтіп, жапырақ теру үшін бір плантациядан екіншісіне ауысып отыру қажеттілігі туындайды.<ref>{{Cite web|title=География чая|url=https://geo.1sept.ru/view_article.php?ID=201001110|accessdate=2022-11-07|work=geo.1sept.ru}}</ref> Шай жапырақтары қолмен теріліп, сұрыпталады. Терімшілердің жұмысы өте ауыр және бірсыдырғы: дайын қара шай мен шикі жапырақ салмағының қатынасы шамамен ¼ құрайды, яғни бір килограмм шай дайындау үшін, төрт килограмм жапырақ (шамамен 2000 жапырақ) теру қажет.<ref>{{Cite web|title=10 удивительных фактов, которые вы не знали о чае|url=https://yavitrina.ru/article/10-udivitelnyh-faktov-kotorye-vy-ne-znali-o-chae#section_3|accessdate=2022-11-07|work=yavitrina.ru}}</ref> Терімшілер үшін өндіріс нормасы күніне 30-35 кг жапырақ құрайды, бұл ретте сапа стандарттарын сақтау және бұталардан тек қажетті жапырақтарды ғана теріп алу қажет.
Line 23 ⟶ 22:
Кәдімгі пәтер жағдайында шай өсіруге болады.<ref>{{Cite web|title=Чай с подоконника|url=https://www.nkj.ru/archive/articles/34248/|accessdate=2022-11-07|work=nkj.ru}}</ref>
== Шайдың құрамы ==
Шайдың құрамында [[танин]], [[кофеин]], [[теобромин]], [[эфир майы]], [[витамин]]дер ([[Р]],[[С]], [[В]], [[В2]], [[РР]]), [[пигмент]], т.б. заттар болады. Шай шөл басады, көздің көруін жақсартады, жүйке жүйесіне әсер етеді, қан тамырларын кеңейтеді, бүйрек қызметін жақсартады, еңбек қабілеттілігі мен ой қызметін арттырады.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том 18 бөлім</ref>
{{толықтыру}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Шай» бетінен алынған