Қайып хан: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Тег: VisualEditor Mobile edit Mobile web edit Кеңейтілген мобильді өңдеу
Өңдеу түйіні жоқ
54-жол:
| Марапаттары =
|Монарх_3=[[Тәуке хан]]|Монарх_4=[[Тәуке хан]]}}
'''Қайып хан''' (толық есімі '''Қайып-Мұхаммед Баһадүр хан'', жазба деректерде ''Хаип-Багатур-салтан, Каиб, Ир-Гаип, Каипджан, Chaip'', туған жылы белгісіз - 1718) - [[Кіші жүз|Кіші жүздің сұлтаны]], 1704/09 жылдардан бастап Кіші жүздің құрамындағы негізгі рулық бірлестіктердің ханы, 1715 жылдың ортасынан бастап қазақтың бас ханы. Құсрау сұлтанның ұлы, [[Есім хан|Есім ханның]] ұрпағы. XVII ғасырдың 90-шы жылдары Кіші жүз руларының бір бөлігі мен [[Қарнақ|Қарнақ қаласын]] басқарған. Сол кездегі орыс құжаттарында қазақ сұлтандарының арасындағы ең беделді әрі ең танымал тұлға ретінде көрсетілген. ҚайыпБилік ханның осман сұлтаныбасындағы Ахмет ІІІ 1711 және 1714алғашқы жылдары жіберілген елшіліктері нәтижесіз аяқталды. Қайып хан тұсындағы [[ҚазақЖоңғар хандығы|жоңғарлармен]]ның сыртқы саяси жағдайы өте шиеленісті болды. Оған шығыстанжәне [[жоңғарлар]],Қалмақ батыстанхандығы|Еділ [[Қалмақтар|қалмаққалмақтарымен]] билеушілеріүзіліссіз қауіпшайқастарға төндіріптолы отырдыболды. ОсыКөршілес жағдайғамемлекеттерден орай,қолдау өзінеіздеу одақтасмақсатында іздеуосман Қайыпсұлтаны ханныңІІІ сыртқыАхметке саясатының1711 бастыжәне орі1714 шешушіжылдары саласынажіберілген айналдыелшіліктері нәтижесіз аяқталды.
 
Уфаға 1715 жылдың 4 қыркүйегінде жеткен Қайып ханның елшісінің мәлімдемесіне сәйкес Тәуке ханның өлімінен кейін хан тағын Қайып иеленді. Түркістан қаласы жаңа ханның ордасына айналды. 1716 жылы қазақ даласы жоңғар қолбасшысы Цэрэн-Дондобтың жойқын соққысына ұшыраған.
Қайып хан тұсындағы [[Қазақ хандығы|Қазақ хандығының]] сыртқы саяси жағдайы өте шиеленісті болды. Оған шығыстан [[жоңғарлар]], батыстан [[Қалмақтар|қалмақ]] билеушілері қауіп төндіріп отырды. Осы жағдайға орай, өзіне одақтас іздеу Қайып ханның сыртқы саясатының басты әрі шешуші саласына айналды.
 
[[1716]] ж. Тобылға жіберілген қазақ елшілері Б.Екешев пен Б.Бөриев Қайып ханның [[Ресей үкіметі]]мен тығыз қарым-қатынас жасауға және [[Жоңғар хандығы]]мен күресте қазақ-орыс әскери одағын құруға даяр екенін Сібір губернаторы М.П.Гагаринге хабарлады. Қайып хан Сібір өлкесінде қазақтар үшін еркін сауда жасауға рұқсат сұрады. Өз тарапынан Сібір әкімшілігі Қайып ханның бұл тілектерін орындауға ықыласты екенін білдірді. Жоңғар хандығымен күрестің кезек күттірмес мәселелері Қайып ханды Қазан губернаторы Салтыковпен де байланыс жасауға мәжбүр етті.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Қайып_хан» бетінен алынған