Өмірбаян: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Орманов Мұхтар Оңғарұлы Тег: Reverted VisualEditor |
Өмірбаян Тег: Reverted VisualEditor |
||
1-жол:
<big>Өмірбаян – жеке адамның өмір жолы хронологиялық тәртіпте қысқаша жасалған ресми құжат. Әдетте оқуға түсу, жаңа қызметке орналасу кезінде жазылады. Онда азаматтың аты-жөні, туған жылы, күні, айы және туған жері, ұлты, отбасы жағдайы, білімі, бітірген оқу орындары, қызметі мен жұмыс тәжірибесі туралы және т. б. қосымша мәліметтер көрсетіледі. Тәжірибеде өмірбаян үш түрлі болып жазылады. Бірі-адамның өз өмірі мен қызметі туралы баяндауы. Бұл көбінесе қызметке орналасу кезіндегі жеке іс қағазына қоса тігілу үшін жазылады. Онда адам өзінің атыжөнін, туған күнін, толық көрсетеді. Одан кейін жаңа жолдан нақты деректермен санамалап жазады. Өмірбаянның бұл түрі көбінесе ресми түрде жазылады да, көлемі жағынан шағын болады. Өмірбаянның екінші түрі — мемуарлар, яғни акын, жазушылардың, өнер, қоғам қайраткерлерінің өз өмірін қоғам өмірімен байланыстыра баяндауы. Мұндай өмірбаяндар көркем шығармаға жақын, әдеби тілмен, шебер жазылғандығымен оқырманды тартады және ол оқырманды жеке адам өмірімен ғана емес, қоғам дамуымен таныстырады. Мұндай шығармалар кай тілде болмасын өте көп және қара сөзбен де, өлең сөзбен де жазылған түрі кездеседі. Мысалы, Қ. Байсейітовтың "Құштар көңіл"(1977) Ш. Жиенқұлованың «Өмірім менің - өнерім» (1983) кітаптары өмірбаянның осы түріне жатады. Өмірбаянның үшінші түрінде қоғамға белгілі қайраткерлердің өмірі мен шығармашылық, саяси қызметтері өз тарапынан емес, басқа біреулер тарапынан баяндалады. Мәселен, ұлы жазушылар мен ақындар Абай, Ш. Уәлиханов, А. С. Пушкин өмірлері туралы шығармалар осындай өмірбаян түріне жатады. Мысалы, С. Мұқанов - «Аққан жүлдыз» , М. Әуезов «Абай жолы» . Өмірбаянның мұндай түрі көркем шығарманың әр түрлі жанрлары ыңғайында очерктен бастап роман-эпопеяға дейін жазыла береді. Күнделікті өмірде ең жиі қолданылатын құжаттың біріншісі - өмірбаян. Өмірбаян әркімнің өз қолымен, таза, жүйелі түрде, сиямен жазылады. Арнайы қағазға жазылуы да мүмкін. Мен, (аты-жөні) Қазақстан Республикасының азаматы (азаматшасы) (күні. айы. жылы) ж. (қала) қаласында, (қызметкер) отбасында дүниеге келдім. Ата-анам «(атауы)» ЖШС жұмыс істейді: әкем (аты-жөні) – инженер, анам (аты-жөні) – кадр бөлімінің инспекторы. (жыл)жылы (қала) қаласындағы № (нөмір) орта мектептің 1 сыныбына барып, осы мектепте (жыл) ж. 10 сыныпты бітірдім. (жыл)ж. № (нөмір) кәсіптік техникалық училищеге түсіп, оны (жыл) ж. бітіріп, стенография, шетел машина басу және ұйымдастырушылық техника білімімен машинист-хатшы мамандығын алдым. Училищені бітіргеннен кейін Қазақстан Республикасының Жеңіл өнеркәсіп министрлігінің машина басу бюросына машинист қызметіне жіберілдім. (жыл) жылы аға машинист, ал (жыл) ж. машина басу бюросының меңгерушісі лауазымына ауыстырылдым. Тапсырмаларды табысты орындағаным үшін (жыл) ж. (Құрмет грамотасымен марапатталдым). (жыл) ж. Министрліктің ісқағаздарды жүргізу қызметі қызметкерлерінің кәсіби шеберлігін байқауда бірінші орынды иелендім. Тұрмыс құрғанмын. Күйеуім (аты-жөні) (жыл) ж. туған, «(атауы)» ЖШС стандарттау бөлімінде инженер болып қызмет істейді. Екі балам бар. Ұлым – (аты-жөні) (жыл) ж. туған, № (нөмір) мектептің 3 сынып оқушысы, қызым (атыжөні)(жыл) ж. туған, (қала) қаласы (аудан) ауданының № (нөмір) «(атауы)» балабақшасына барады. Мекенжайым: (қала) қ. , (көше) к-сі, № (нөмір)-үй, (нөмір)-пәтер. Үй телефоны: (нөмір). (күні. айы. жылы) ж.</big>
== – Қызметкердің өмір жолы және еңбек қызметі жазылған құжат. Өмірбаянды қызметкер өз қолымен еркін түрде, түзетусіз, хронологиялық ретпен өз өмірінен негізгі оқиғаларды келтіре отырып, бір дана түрінде жазады. ==
== '''Өмірбаян – жеке адамның өмір жолы мен қызметі хронологиялық тәртіпте жазылған ресми құжат.''' ==
Өмірбаян, әдетте, оқуға түсу, жаңа қызметке орналасу кезінде жазы- лады. Онда азаматтың аты-жөні, туған жылы, күні, айы және туған жері, ұлты, отбасы жағдайы, білімі, бітірген оқу орындары, қызметі мен жұмыс тәжірибесі туралы және т.б. қосымша мәліметтер көрсетіледі.
Өмірбаян азат жолдан '''«''Мен''»''' – деп басталып, бірінші жақта, жекеше түрде баяндалады.
Тәжірибеде өмірбаян 3 түрлі болып жазылады.
== '''Өмірбаянның бірінші түрі''' ==
<big>Адамның өз өмірі мен қызметі туралы баяндауы. Бұл көбінесе қызметке орналасу кезіндегі жеке ісқағазына қоса тігілу үшін жазылады. Онда адам өзінің аты-жөнін, туған күнін толық көрсетеді. Одан кейін жаңа жолдан нақты деректермен санама- лап жазады. Өмірбаянның бұл түрі көбінесе ресми түрде жазылады да, көлемі жағынан шағын болады.</big>
<big>õ Өмірбаянның бұл түрінің ерекшелігі:</big>
* <big>хронологиялық тәртіппен жазылады;</big>
* <big>ресми стильде мәтін түрінде жазылады.</big>
== '''
<big>Мемуарлар, яғни ақын, жазушылардың, өнер, қоғам қайраткерлерінің өз өмірін қоғам өмірімен байланыстыра баяндауы.</big>
<big>Өмірбаянның бұл түрі көркем шығармаға жақын, әдеби тілмен, шебер жазылғандығымен оқырманды тартады және ол оқырманды жеке адам өмірімен ғана емес, қоғам дамуымен таныстырады. Мұндай шығармалар қай тілде болмасын өте көп және қара сөзбен де, өлең сөзбен де жазыла- ды.</big>
<big>õ Өмірбаянның бұл түрінің ерекшелігі:</big>
<big>1) жеке адам өмірімен ғана емес, сол кездегі қоғам дамуымен де таныстыруы; 2) көркем әдеби стильде жазылады.</big>
''<big>Мысалы:</big>''
# <big>Д.А. Қонаев «Өтті дәурен осылай». Естелік-эссе. (1992), 443 бет.</big>
<big>«Дәуір» баспасы.</big>
<big>2. Ш.Жиенқұлованың «Өмірім менің – өнерім» (1983), 214 бет.</big>
<big>«Жазушы» баспасы.</big>
<big>3.С.Сейфуллин. «Тар жол тайғақ кешу» романы. 1977, 392 бет. «Жа- зушы» баспасы.</big>
<big>4.Ғ.Мұстафин. «Көзкөргендер». 1958 ж.</big>
== '''<big>Өмірбаянның үшінші түр</big>''' ==
<big>Қоғамға белгілі қайраткерлердің өмірі мен шығармашылық, саяси қызметтері өз тарапынан емес, басқа біреулер тарапынан баяндалады.</big>
<big>õ Өмірбаянның бұл түрінің ерекшелігі:</big>
* <big>жеке адамды зерттеу барысында жазылады;</big>
* <big>ғылыми стильде жазылады.</big>
''<big>Мысалы:</big>''
<big>Ұлы ойшыл, ақын А.Құнанбаев өмірі туралы М.Әуезовтің ғылыми- зерттеу еңбектерін атап айтуға болады.</big>
<big>Күнделікті өмірде ең жиі қолданылатын өмірбаянның түрі – ресми түрі. Өмірбаян бірінші жақта жазылады, көлемі шағын болады.</big>
<big>Өмірбаянның мазмұны автордың өмір жолын, іскерлік қасиеттерін жан-жақты баяндап беруге тиіс.</big>
<big>6 Құрылымы:</big>
# <big>Құжаттың атауы.</big>
# <big>Аты-жөні (толық жазылады), туған күні, айы, жылы, туған жері.</big>
# <big>Ұлты. Азаматтығы.</big>
# <big>Білімі, оқыған оқу орындары.</big>
# <big>Жетістіктері.</big>
# <big>Отбасы (ата-анасы, жұбайы, балалары) туралы мәлімет.</big>
# <big>Қосымша мәліметтер (тіл білуі, қызығушылығы) т.б.</big>
# <big>Қазіргі жұмысы, мекенжайы туралы мәлімет.</big>
# <big>Құжаттың жазылған күні, айы, жылы.</big>
# <big>Қолы.</big>
<big>, '''''1-үлгі'''''</big>
'''''<big>Өмірбаян</big>'''''
''<big>Мен, Егінбаева Ақжан Есенғалиқызы 1990 жылы 11 қарашада Павло- дар қаласында тудым.</big>''
''<big>Ұлтым – қазақ. Қазақстан Республикасының азаматымын.</big>''
''<big>1997 жылы Павлодар облысы, Павлодар ауданының Кенжекөл жал- пы орта білім беру мектебіне 1-ші сыныпқа бардым. Мектепте әртүрлі қоғамдық жұмыстарға қатысып, өзімді өнер жағынан жақсы көрсете білдім. «Қазына» би ансамбліне қатыстым.</big>''
''<big>2007 жылы географиядан оқушылардың облыстық пән олимпиада- сында І орын алдым.</big>''
''<big>2008 жылы географиядан республикалық пән олимпиадасына қатысып, ІІ орынның жүлдегері атандым.</big>''
''<big>2008 жылы аталған мектепті «Алтын Белгімен» бітіріп, Алматы қаласындағы Қазақстан-Британ техникалық университетінің Қаржы- экономика факультетінің «Экономика» мамандығына оқуға түстім. Қазір 2 курс студентімін.</big>''
''<big>Ата-анам және екі әпкем бар. Әкем – Егінбаев Есенғали Досымұлы, 1956 жылы туған, Павлодар облысының Салық комитетінде қызмет етеді. Анам – Рахимова Шолпан Қантемірқызы, 1955 жылы туған, Павлодар қаласының Кенжекөл жалпы орта білім беру мектебінде</big>''
''<big>«Қазақ тілі» пәнінің мұғалімі болып қызмет етеді. Үлкен әпкем – Рай- хан, 1984 жылы туған, тұрмыста. Ортаншы әпкем – Айгүл, 1985 жылы туған, Павлодар мемлекеттік университетінде «Мемлекеттік тілде ісқағаздарын жүргізу» пәнінің оқытушысы.</big>''
''<big>Қазақ, орыс, ағылшын тілдерін жақсы білемін. Бос уақытымда әдеби кітаптар оқығанды ұнатамын. Компьютердің бірнеше бағдарламасын меңгердім.</big>''
''<big>Қазіргі мекенжайым: Алматы қаласы, Тұрғыт Озал көшесі, 70 үй. 8 қыркүйек, 2009 жыл</big>''
<big>, '''''2-үлгі'''''</big>
'''''<big>Өмірбаян</big>'''''
''<big>Мен, Сұлтанова Ғалия Айханқызы, 1964 жылы 20 сәуірде Талдықорған облысы Ақсу ауданының Қызылтаң ауылында тудым.</big>''
''<big>Ұлтым – қазақ. Қазақстан Республикасының азаматымын.</big>''
''<big>1971 жылы Ақсу ауданындағы Ілияс Жансүгіров атындағы орта мектептің 1-ші сыныбына бардым.</big>''
''<big>1981 жылы мектепті бітіріп, Алматы қаласындағы С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультетіне оқуға түстім.</big>''
''<big>1986 жылы университетті үздік дипломмен бітірген соң, ҚР Ұлттық Ғылым академиясының Тіл білімі ғылыми-зерттеу институтына кіші ғылыми қызметкер болып қабылдандым.</big>''
''<big>1989 жылы Абай атындағы Ұлттық педагогикалық университетінің Қазақ тілі кафедрасына оқытушылық қызметке ауыстым.</big>''
''<big>1995 жылы «Қазіргі қазақ тіліндегі рай категориясы» тақырыбында кандидаттық диссертация қорғадым.</big>''
''<big>1998 жылы доцент атағын алдым.</big>''
''<big>Отбасым бар. Жолдасым – Бекжанов Берік Бексұлтанұлы, 1961 жылы туған, «Рауан» акционерлік-коммерциялық бірлестігінде бөлім меңгерушісі. Ұлым – Бекжанов Нұрлыбек Берікұлы, 1987 жылы туған, Қ.Сәтбаев атындағы Қазақтың ұлттық техникалық университетінің 4 курс студенті. Қызым – Бекжанова Данагүл Берікқызы, 1989 жылы туған, Алматы қаласындағы Жамбыл Жабаев атындағы №161 қазақ гимназиясының 11 сынып оқушысы.</big>''
''<big>Қазақ, орыс тілдерін жетік білемін. Аудармамен кәсіби деңгейде айналысамын. Бос уақытымда спортпен шұғылданамын, көркем әдебиет оқимын. Әскери қызметке міндетті емеспін.</big>''
''<big>Мекенжайым: Алматы қаласы, Әуезов көшесі, 21 үй, 57 пәтер. 23 қаңтар, 2010 жыл</big>''
<big>Сұрақтарға жауап беріңіз.</big>
# <big>Өмірбаян нешінші жақта жазылады?</big>
# <big>Өмірбаянның қанша түрі бар?</big>
# <big>Өмірбаянның қызметі мен ерекшеліктерін айтыңыз?</big>
# <big>Өмірбаянның түйіндемеден айырмашылығы неде?</big>
# <big>Өмірбаянда қандай мәліметтер жазылады?</big>
== '''Өмірбаян үлгісі''' ==
Мен, (аты-жөні) Қазақстан Республикасының азаматы (азаматшасы) (күні.айы.жылы) ж. (қала) қаласында, (қызметкер) отбасында дүниеге келдім. Ата-анам «(атауы)» ЖШС жұмыс істейді: әкем (аты-жөні) – инженер, анам (аты-жөні) – кадр бөлімінің инспекторы.
(жыл)жылы (қала) қаласындағы № (нөмір) орта мектептің 1 сыныбына барып, осы мектепте (жыл) ж. 10 сыныпты бітірдім.
(жыл)ж. № (нөмір) кәсіптік техникалық училищеге түсіп, оны (жыл) ж. бітіріп, стенография, шетел машина басу және ұйымдастырушылық техника білімімен машинист-хатшы мамандығын алдым. Училищені бітіргеннен кейін Қазақстан Республикасының Жеңіл өнеркәсіп министрлігінің машина басу бюросына машинист қызметіне жіберілдім.
(жыл) жылы аға машинист, ал (жыл) ж. машина басу бюросының меңгерушісі лауазымына ауыстырылдым. Тапсырмаларды табысты орындағаным үшін (жыл) ж. (Құрмет грамотасымен марапатталдым). (жыл) ж. Министрліктің ісқағаздарды жүргізу қызметі қызметкерлерінің кәсіби шеберлігін байқауда бірінші орынды иелендім.
Тұрмыс құрғанмын. Күйеуім (аты-жөні) (жыл) ж. туған, «(атауы)» ЖШС стандарттау бөлімінде инженер болып қызмет істейді. Екі балам бар. Ұлым – (аты-жөні) (жыл) ж. туған, № (нөмір) мектептің 3 сынып оқушысы, қызым (аты-жөні)(жыл) ж. туған, (қала) қаласы (аудан) ауданының № (нөмір) «(атауы)» балабақшасына барады.
Мекенжайым: (қала) қ., (көше) к-сі, № (нөмір)-үй, (нөмір)-пәтер. Үй телефоны: (нөмір).
[[Санат:Іс қағаздар]]
| |||