Шариғат: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Толыбай Айдан Еркінұлы (т) өңдемелерінен Kasymov соңғы нұсқасына қайтарды Тег: Rollback |
Ағылшынша Википедиядан аударма Тег: Reverted |
||
2-жол:
'''Шариға''', '''Шариғат''' («тура, дұрыс жол»; беделді билік арқылы орындалуы міндеттелген заң, нұсқау) — шариғат, мұсылмандардың иманын айқындап, адамгершілік мұраттары мен діни ожданын қалыптастыратын, сондай-ақ олардың мінез-құлкын реттеуші нақтылы өлшемдер бастауы болып табылатын, бәрінен бұрын [[Құран]] мен [[сүннет]]тер арқылы пысықталған нұсқаулар жиынтығы.
== Шариғат ұғымының пайда болуы ==
Шариғат ( /ʃəˈriːə/ ; араб.: شريعة [ʃaˈriːʕa] ) – исламдық дәстүрдің бір бөлігін құрайтын діни заң жинағы. Ол исламның діни өсиеттерінен алынған және исламның қасиетті жазбаларына, әсіресе Құран мен хадиске негізделген. Араб тілінде шариғат термині Құдайдың өзгермейтін илаһи заңын білдіреді және оның адами ғылыми түсіндірмелерін білдіретін фиқһқа қарсы қойылады. Тарихи ағымда теориялық (әдіс) және практикалық қолдану ( Ахкам / пәтуа ) зерттеулеріне қызығушылық танытатын адамдар атынан белгілі бір қоғамдар мен мемлекеттік әкімшіліктердің қалауларын көрсететін фиқһ секталары пайда болды.
Ислам заң ғылымының дәстүрлі теориясы шариғаттың төрт қайнар көзін таниды: Құран, сүннет (сахих хадис), қияс (аналогиялық пайымдау), және ижма (құқықтық консенсус). Әртүрлі заң мектептері, олардың ішінде ең көрнектілері Ханафи, Малики, Шафиʽи, Ханбали және Джафари — ижтиһад деп аталатын процесті қолдана отырып, киелі дереккөздерден шариғат үкімдерін шығарудың әдістемелерін әзірледі. Дәстүрлі құқық ғылымы (фиқһ) екі негізгі құқық саласын, ‘ибадәт (ритуалдар) және муәмалат (қоғамдық қатынастар) тармағын ажыратады, олар бірге кең ауқымды тақырыптарды қамтиды. Оның шешімдері құқықтық нормалармен қатар этикалық стандарттарға да қатысты, әрекеттерді бес санаттың біріне жатқызады: міндетті, ұсынылған, бейтарап, жиренетін және тыйым салынған. Бұл жіктеу сондай-ақ жиһадтың бір түрі ретінде қабылданатын және Құранда 30-ға жуық қайталанатын орны бар жақсылыққа әмір ету және жамандықтан тыю ұранымен біріктірілген. Фиқх ғасырлар бойы білікті фақиһтар ( муфтилер ) шығарған құқықтық пікірлермен ( пәтуалар ) әзірленді және тарихи түрде шариғат соттарында билеуші тағайындаған билер қолданды, мұсылман билеушілері шығарған түрлі экономикалық, қылмыстық және әкімшілік заңдармен толықтырылды.
21 ғасырда шариғаттың рөлі бүкіл әлемде әсіресе саяси негізде барған сайын даулы тақырыпқа айналды. Шариғаттың демократиямен, адам құқығымен, ой еркіндігімен, әйелдер құқығымен, ЛГБТ құқықтарымен және банк ісімен үйлесетінін дәлелдеуге тырысатын прогрессивті адамдар бар. Страсбургтегі Еуропалық Адам құқықтары соты (АІС) бірнеше істер бойынша шариғат «демократияның негізгі қағидаттарымен үйлеспейді» деген шешім шығарды.
== Шариғатта белгіленген нұсқаулар ==
| |||