Ұлттар Лигасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
17-жол:
|established_date1 = 1919 жылы
}}
'''Ұлттар
ISBN 9965-32-491-3 </ref> - [The League of Nations] - "халықтар арасында әріптестікті дамытып, олардың бейбітшілігі мен қауіпсіздігінің кепілі" болуды мақсат тұтатын халықаралық ұйым. [[1919]]-[[1920]] жылдары [[Париж]] бейбіт конференциясында құрылған ''''Ұлттар Лигасының Жарғысы'''' бастапқыда 44 мемлекетпен, оның ішінде соғыста Антанта жағында болған 31 мемлекетпен және соғыста бейтараптық ұстанған 13 мемлекетпен бекітілді. [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасының]] Жарғысын бекітпей, оның құрамына кірмей қалды.
<br /><br /> [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасының]] негізгі органдары [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасының]] [[Ассамблея]] және [[Кеңес|Кеңесі]] болды. [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасында]] дербес ұйымдар дәрежесінде халықаралық әділ соттың Тұрақты палатасы, Халықаралық еңбек ұйымы және тағы басқаны құрылды. [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасының]] негізгі органдары [[Женева|Женевада]] ([[Швейцария]]) орналасты.<br /><br />
Мұндай ауқымдағы халықаралық ұйымның құрылуының негізгі алғышарттары Бүкіләлемдік пошта одағы (1874 жылы негізі қаланған), [[ҚЫЗЫЛ КРЕСТ ЖӘНЕ ҚЫЗЫЛ АЙ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСЫ|Қызыл Крест]], [[Гаага]] конференциялары және Тұрақты арбитражды сот ([[Гаага|Гаагалық]] [[трибунал]]) сияқты [[ұйым|ұйымдар]] болды. [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасы]] I дүниежүзілік соғыстың аяқ шенінде [[Ян Шмутц]], лорд [[Роберт Сесил]], [[Леон Буржуа]] сынды көрнекті саясаткерлер, қоғам қайраткерлерінің идеяларының іс жүзіне асуымен болды.
<br /><br /> Егер бастапқыда [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасының]] мүшелері I дүниежүзілік соғыста жеңіске жеткен елдер ([[Америка Құрама Штаттары|АҚШтан]] өзге), сондай-ақ бейтарап елдердің көпшілігі болса, кейінірек басқа мемлекеттер де кірді: [[Болгария]] ([[1920]]), [[Австрия]] ([[1920]]), [[Венгрия]] ([[1922]]), [[Германия]] ([[1926]]), [[Мексика]] ([[1931]]), [[Түркия]] ([[1932]]). 1930-шы жылдары ортасында [[Германия]], [[Италия]] және [[Жапония]] тарапынан қауіптің өсуіне байланысты [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасының]] 30 мүшемемлекеті КСРО-ға ұйымға кіруге ұсыныс жасады. [[1934]] жылы 18 қыркүйекте КСРО [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасына]] мүше болып, [[Кеңес|Кеңесте]] тұрақты орын алды (1939-1940 кеңестік-финляндиялық соғыстың басталуынан кейін [[Ұлыбритания]] мен [[Франция|Францияның]] бастамасымен [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасы]] [[Кеңес|Кеңесі]] 1939 жылы 14 желтоқсанда КСРОны құрамынан шығару жөнінде шешім қабылдады).
<br /> Қызметінің бастапқы жылдарында [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасы]] бірқатар халықаралық дауларды шешті. [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасы]] босқындарға көмек көрсетіп, құлдар сатуды, опиум сатуды ауыздықтап, алғаш рет қоғамдық денсаулық сақтау жағдайына зерттеу жүргізді, мұқтаж елдерге қаржылай көмек көрсетті, еңбек және жұмыспен қамту саласында халықаралық әріптестікті дамытты.
<br /> Алайда уақыт өте келе ұйым қызметінің тиімділігі күн санап төмендей берді. 1940 жылы [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасы]] іс жүзінде өз қызметін тоқтатты. Халықаралық еңбек ұйымы (ХЕҮ) Ұлттар Лигасынан дербес қызметін жалғастыра берді, кейіннен [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]] жүйесінің арнайы мекемелерінің бірі болды. Ресми түрде Ұлттар Лигасы 1946 жылы сәуірде арнайы шақырылған [[Ассамблея|Ассамблеяның]] шешіміне сәйкес өз жұмысын тоқтатты.
<br /><br /> Ұлттар Лигасы - [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]] құрылуына негіз болған, егемен мемлекеттердің халықаралық ұйымының алғашқы үлгісі. Ұлттар Лигасын құру тәжірибесі басқа ұйымдарды құруда қолданылды.
| |||