Гипофиз: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: ==Гипофиз== '''Гипофиз''' (''hypophysis'', грек, ''hypo'' — асты, ''phyo'' — құылым — жануарлар организмдегі көптег...
 
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Файл:Grays pituitary.png|thumb|right|350px|Сагиттальный срез [[череп]]а, гипофиз окрашен красным: слева — [[аденогипофиз]], справа — [[нейрогипофиз]].]]
 
==Гипофиз==
'''Гипофиз''' (''hypophysis'', грек, ''hypo'' — асты, ''phyo'' — құылым — жануарлар организмдегі көптеген ішкі [[секреция]] бездері қызметтерін реттеуге қатысатын [[Эндокринология|эндокринді]] мүшелер жүйесінің орталық безі.
 
''Гипофиз'' — [[адам]] мен [[жануарлар]] бассүйегінің сынаша сүйегінің түрік ершігі сайында орналасқан, аралық [[ми]] қүрамынақұрамына кіретін пішіні жүмыртқажұмыртқа тәрізді, орташа салмағы'' 0,5-0,6'' г без. Гипо¬физГипофиз эпителиальды және нейроглиальды бастамалардан дамитын екі бөлімнен: ''аденогипофизден'' және нейро-''нейрогипофизден'' гипофизден түрадытұрады.

''Аденогипофизді'' (бездігипофизді) ги¬пофиздіңгипофиздің алдыңғы, төмпектік (туберальды) жөнежәне ара¬лықаралық бөліктері қүрайдықұрайды. Алдыңғы бөлікті қүрайтынқұрайтын безді жасушалар (аденоциттер) боялу сипатына қарай екі топ- қатопқа бөлінеді. Солғын боялған [[хромофоб|хромофобты]] жасушалар — жетілмеген жас аденоциттер. Олардан хромофильді (жақсы боялған) жасушалар жетіледі.

Хромофильді жа- сушаларғажасушаларға: ''қызыл түске боялатын ацидофилді аденоциттер'' және ''көкшіл түске боялатын базофилді аденоциттер'' жа¬тадыжатады.

''Ацидофилді (оксифилді) аденоциттер''сомат- ропин[[соматропин]] (өсу [[Гормондар|гормоны]]), пролактин (лактотропин), адре- нокортикотроптыадренокортикотропты гормондарды, ал базофильді адено¬циттераденоциттер — гонадотропиндер (''ФСГ, ЛГ'') мен тиретропты гормондарды бөледі. Туберальды және аралық бөліктерді көгіддір түске боялған, мөлшері мен пішіндері біркелкі келген майда аденоциттер қүрайдықұрайды. Аралық бөліктің безді жасушалары организмдегі пигмент алмасуын рет¬тейтінреттейтін интермедии ([[меланотропин]]) гормонын түзеді. Нейрогипофизде [[гипоталамус|гипоталамустың]] супраоптикалық және паравентрикулалық ядроларында түзілетін [[вазопрессин]] және [[окситоцин]] гормондары қан қылтамыршаларына (капиллярларына) өтеді.

''Гипофиз'' — адам мен жануар¬ларжануарлар организмдерінің дамуына, өсуіне, сондай-ақ, олар- дағы жүретін зат алмасу процесіне эсерәсер етіп, денедегі басқа ішкі секреция бездерінің қызметтерін реттеуге қатысады. Гипофиздің зақымдалуы — организмде әр¬түрлі аурулардың, мысалы, акромегалия мен гигантизм- нің өрбуіне ықпалын тигізеді.
 
Гипофиз-қақпалық жүйе (гипофизео-портальная си-стема); (грек, hypophysis, porta — қақпа және systema - жүйе) ~ гипоталамустың орталық (медиальды) дөңесі мен гипофиз аяқшасының қан капиллярларын адено- гипофиздің соңғы бөліктерінің қойнауша капиллярла- рымен байланыстыратын венулалар топтары.
''Гипофиздің зақымдалуы'' — организмде әртүрлі аурулардың, мысалы, [[акромегалия]] мен [[гигантизм|гигантизмнің]] өрбуіне ықпалын тигізеді.
==Гипофиз-қақпалық жүйе==
''Гипофиз-қақпалық жүйе'' (гипофизео-портальная си-стемасистема); (грек, ''hypophysis'', porta — қақпа және ''systema'' - жүйе) ~ гипоталамустың орталық (медиальды) дөңесідеңесі мен гипофиз аяқшасының қан капиллярларын адено- гипофиздіңаденогипофиздің соңғы бөліктерінің қойнауша капиллярла- рымен[[капиллярлар|капиллярларымен]] байланыстыратын венулалар топтары.<ref> Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9</ref>
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
[[Санат: Г]]
[[Санат: Биоморфология]]
[[Санат: Биология]]
[[Санат: Морфология]]
 
 
{{stub}}
{{wikify}}
 
 
[[af:Hipofise]]
[[ar:غدة نخامية]]
[[az:Hipofiz]]
[[bg:Хипофиза]]
[[bn:পিটুইটারি গ্রন্থি]]
[[bs:Hipofiza]]
[[ca:Hipòfisi]]
[[cs:Hypofýza]]
[[cy:Chwarren bitwidol]]
[[da:Hypofyse]]
[[de:Hypophyse]]
[[dv:ޕިޓޫއިޓަރީ ގްލޭންޑް]]
[[en:Pituitary gland]]
[[eo:Hipofizo]]
[[es:Hipófisis]]
[[et:Ajuripats]]
[[eu:Hipofisi]]
[[fa:هیپوفیز]]
[[fi:Aivolisäke]]
[[fr:Hypophyse]]
[[ga:Faireog Phiotútach]]
[[gl:Glándula hipófise]]
[[gu:કફોત્પાદક ગ્રંથિ]]
[[he:בלוטת יותרת המוח]]
[[hi:पिट्यूटरी ग्रंथि]]
[[hr:Hipofiza]]
[[hu:Agyalapi mirigy]]
[[id:Hipofisis]]
[[io:Hipofizo]]
[[is:Heiladingull]]
[[it:Ipofisi]]
[[ja:下垂体]]
[[jv:Kelenjar pituitari]]
[[ka:ჰიპოფიზი]]
[[kn:ಪಿಟ್ಯುಟರಿ ಗ್ರಂಥಿ]]
[[ko:뇌하수체]]
[[la:Glandula pituitaria]]
[[lt:Hipofizė]]
[[mk:Хипофиза]]
[[nl:Hypofyse]]
[[no:Hypofyse]]
[[pl:Przysadka mózgowa]]
[[pt:Hipófise]]
[[ru:Гипофиз]]
[[ro:Hipofiză]]
[[sh:Hipofiza]]
[[simple:Pituitary gland]]
[[sk:Podmozgová žľaza]]
[[sl:Hipofiza]]
[[sq:Hipofiza]]
[[sr:Хипофиза]]
[[sv:Hypofys]]
[[ta:பிட்யூட்டரி சுரப்பி]]
[[te:పియూష గ్రంధి]]
[[th:ต่อมใต้สมอง]]
[[tr:Hipofiz]]
[[ug:مېڭە ئاستى بېزى]]
[[uk:Гіпофіз]]
[[vi:Tuyến yên]]
[[zh:腦下垂體]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Гипофиз» бетінен алынған