Қырғыздар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш r2.6.4) (Боттың түзеткені: vi:Người Kyrgyz
8-жол:
Қырғыз-қыпшақ тобына жатады. Қырғыз тіліне жақын тіл — алтайлықтар тілі, ол алтай тілі мен қазақ тілі ортасындағы аралық тіл секілді. Қырғыз тілінде моңғол тілінен ауысқан сөз көп те, араб-парсы кірме сөздері аз. Фонетикасында сөз басындағы спирант ж қатайып, аффрикат дж болып, ш дыбысы қатайып ч болып айтылады, с дыбысы ш дыбысымен алмасады. Ілік септігінің жалғауы н дыбысымен аяқталады: баланын, адамнын. Жалпы ң мұрын дыбысы сирек қолданылады. Қырғыз тілінде дифтонг дауыстылар аа, оо, уу, үү, ээ, өө бар, ерін үндестігі үлкен орын алады: тоо (тау), тоқум (тоқым), өзөн (өзен). Жазуда орыс тіліндегі 33 әріпке қосымша ң, ү, ө әріптері таңбаланған. Қазіргі Қырғыз тіліндегі 14 дауысты фонеманың сегізі — қысқа дауыстылар, алтауы — созылыңқы дауыстылар. Морфологиялық құрылымы жағынан Қырғыз тілі жалғамалы (агглютинативті) тілге жатады, солтүстік және оңтүстік диалектілеріне бөлінеді. Әдеби тілі солтүстік диалектісі негізінде қалыптасқан, оңтүстік диалектісінде қазақ, өзбек тілдерінің әсері байқалады. Қырғыз тілінің әліпбиі 1928 жылға дейін араб жазуы, кейін латын әліпбиі, 1940 жылдан кирилл әліпбиі негізінде қалыптасқан.
 
==Экономикасы==
[[File:E7920-Dordoy-Bazaar-electronics.JPG|thumb| left| alt=A.| ''[[Дордой базары]]''.]]
Қырғыздар 1998 ж. желтоқсанда Дүниежүзілік сауда ұйымына (ДСө) кірді. Ел пайдалы қазбаларға қоса су ресурстарына да бай. Экономикасы нарықтық қатынастарға көшірілген. Негізгі қатынас — автомобиль жолдары (37,7 мың км). Ыстықкөлде кеме жүзеді. Ел аумағы арқылы [[Бұқара]] — [[Ташкент]] — [[Бішкек]] — [[Алматы]] газ құбыры өтеді. Тұтынуға қажетті өнеркәсіп тауарларының (мұнай, газ өнімдері, машиналар мен электр тауарлары, дәрі-дәрмек, құрылыс материалдары, азық-түлік) 70 — 100%-ы шетелден (негізінен Ресейден) әкелінеді. Экспортқа алтын, сынап, ағаш және а. ш. өнімдерін шығарады. Тәуелсіздік алғаннан кейін Қырғыздар шетелдермен тығыз байланыс орнатып, көптеген халықаралық ұйымдарға мүше болды. Соның ішінде Қазақстанмен тығыз саяси-экономикалық, әскери, мәдени байланыс орнаған. 1993 ж. 8 шілдеде екі ел арасында достық, өзара көмек және экономикалық байланыс орнату жөнінде келісім жасалды. Екі жақты келісімдер бойынша екі ел арасында 50-ден астам құжатқа қол қойылған.
 
==Әдебиеті==
==Әдебиеті==Қырғыз ауыз әдебиетін әлемге танытқан — “[[Манас]]” эпосы. 19 ғ-дың ортасына қарай “зар заман” ақындары [[Қалығұл]], [[Арыстанбек]], [[Молда Қылыш]], т.б. шығармалары халық арасына кең тарады. Қырғыз халық поэзиясының классигі Тоқтоғұл Сатылғанов (1864 — 1933) болды. 1924 ж. алғашқы газеті “Эркин Тоо” шығарылды. Кеңес өкіметі жылдарында А.Тоқомбаев, М.Элебаев, А.Османов, Т.Садықбеков, т.б. ақын-жазушылар қырғыз әдебиетін жаңа белеске көтерді. 20 ғ-дың 2-жартысынан бастап Ш.Айтматовтың шығармалары дүние жүзіне таныла бастады. Қырғыз әдебиеті мен қазақ әдебиеті ежелден ұқсас. Көптеген қазақ ақын-жазушыларының еңбектері қырғыз тілінде, ал қырғыз ақын-жазушыларының еңбектері қазақ тілінде жарық көрген.
 
==Мәдениеті мен өнері==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Қырғыздар» бетінен алынған