Басымдық: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Басымдық''', доминанта (латынша domіnans — басымдық, үстемдік ету) — әр түрлі салада қолданылатын термин:
*[[Басымдық (Әдебиет)|Басымдық]] ''Әдебиетте'' Үстемдік етуші [[идея]]; бір нәрсенің негізгі белгісі немесе оның маңызды [[құрамдас]] бөлігі;
*[[Басымдық (Физиология)|Басымдық]] ''[[Физиология|Физиологияда]]'' — адамның және [[жануарлар|жануарлардың]] орталық [[жүйке жүйесі|жүйке жүйесіндегі]] белгілі бір аймағының күшті қозу нәтижесінде басқаларына уақытша басымдық танытып, үстемдік көрсетуі. Басымдық принципін [[орыс]] ғалымы А.А. [[Ухтомский]] ашқан (1923). Жүйке жүйесінің Басымдық қасиетіне күшті қозған аймақтың басқа аймақтардан қозу [[толқын|толқынын]] өзіне тартатын және басқа [[рефлектор|рефлекторлық]] актілерді уақытша тежеп тастайтын қабілеті жатады. Яғни, мидың күшті қозған бөлігі өзінен басқа әлсіз қозған процестердің ([[импульс|импульстардың]]) қуатын тартып алады да, соны қорек етіп күшейеді. Басымдықтың қоректік, [[сақтық]], [[жыныс|жыныстық]], т.б. түрлері болады;
*[[Басымдық (Музыка)|Басымдық]] ''Музыкада'' — [[мажор]] мен [[минор|минордағы]] [[тональ|тональды]] дыбыстардың [[тоника|тониканы]] күшейту қызметі. Басымдық [[аккорд|аккордтарының]] негізін [[лад|ладтың]] 5-сатысындағы үш дыбыстылық құрайды. Басымдық қызметін [[лад]] тудырған [[аккорд|аккордтар]] да атқара береді.<ref name="source1">''[[Қазақ Энциклопедиясы]]''</ref>
== Пайдаланылған әдебиеттер ==
| |||