Соққы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Соққы''' ([[Удар]]) — шексіз аз уақыт ішінде дененің нүктелерінің жылдамдығының шектелген шамаға осу қүбылысы.
СОҚҚЫ – қозғалыстағы екі қатты дененің бір-бірімен соқтығысуы, сондай-ақ [[қатты]] дененің сұйық не газбен өзара әсерлесуі кезінде (мысалы, дененің сұйық бетіне соғуы, қопарылыстың не соқпа толқынның қатты денеге соғуы) пайда болатын құбылыстардың жиынтығы. Соққы өте [[қысқа]] мерзімде (~10–4 – 10–5 с үлесіне дейін созылады) әсер етеді. Соққы кезінде соқтығысатын денелердің жанасатын беттерінде пайда болатын күштің (мұны соқпа не лездік күш деп атайды) шамасы өте үлкен болады. Осы күштің нәтижесінде соқтығысатын денелердің жылдамдығы елеулі өзгеріске ұшырайды. Сондай-ақ Соққы салдарынан соқтығысқан денелерде қалдық деформация, дыбыстық тербелістер пайда болады, денелер қызады, материалдардың мех. қасиеттері өзгереді, т.б. Кризистік жылдамдықтан артық жылдамдықпен қозғалған денелер [[өзара]] соқтығысқан жағдайда түгелдей қирайды. Екі дененің соқтығысу процесін 2 фазаға бөлуге болады. 1-фазада екі дене өзара жанасып жақындайды да, денелердің кинетик. энергиясының бір бөлігі деформацияның потенц. энергиясына айналады. Ал 2-фазада бұған кері процесс жүреді, яғни серпімді деформацияның потенц. энергиясына ауысады. Соққы кезінде реал денелердің мех. энергиясы Соққы дан кейін түгелдей бастапқы қалпына келмейді. Өйткені энергияның белгілі бір үлесі денелердің қалдық деформациясына және оларды жылыту үшін шығындалады. Егер денелердің масса центрлері (С1 және С2) соққы сызығында (яғни соқтығысатын дене беттерінің түйісетін нүктелерінен өтетін ортақ нормаль) жатса (қ. сурет), онда центрлік Соққы , ал керісінше жағдайда ол бейцентрлік Соққы деп аталады. Сондай-ақ егер соқтығысу моментінің бас кезінде денелердің масса центрлерінің жылдамдықтары (1 және 2) С. сызығына параллель бағытталса, онда тура Соққы , ал параллель болмаған жағдайда ол қиғаш соққы делінеді.
 
<ref>Қазақ Энциклопедиясы, 7 том</ref>
 
==Абсолют сершмдi емес соққы==
Абсолют сершмдi емес соққы (Удар абсолютно не упругий) — соққының бірінші кезеңі біткенде, дененің бүкіл механикалық [[энергия|энергиясының]] денені [[деформация|деформациялауға]] және қыздыруға жүмсалуы. Соққының қалпына келтіруші коэффициенті к=0.
 
==Абсолют серпiмдi соққы ==
==Пайдаланылған cілтемелер==
Абсолют серпiмдi соққы (Удар абсолютно упругий) — соққыдан кейін дененің механикалық [[энергия|энергиясының]] толық алгашқы қалпына келуі.
 
Соққының қалпына келтіруші коэффициенті к=1.
<references/>
 
==Әр түрлі соққтар ==
*Қиғаш соққы (Удар косой) - дененің массалар центрінің жылдамдығы соққының алғашқы кезеңінде тақта нормалына бір беймөлім бүрышпен бағытгалады.
*Тiк соққы (Удар прямой) - дененің массалар центрінің жылдамдығы соққының бастапқы кезінде тақта нормалымен бағытталған соққы,нормаль дененщ массалар центрінен өтетін соққы.
*Соққы түтқырлығы (Вязкость ударная) — соғумен иген кезде үлгіліктің қирауының меншікті жүмысы.
 
*Соққыға сынау (Испытание на удар) —
[[Санат: Физика]]
# кетігі бар тік торт бүрышты қималы үлгінің соққыға түрақтылығын анықтау үшін сынау;
 
# соққымен ию төсілімен қирауға материалды (бүйымды) механикалық сынау.
*Тiк центрлiк соққы (Удар прямой центральный) — екі дене өзара соғысқанда нормальдары ортақ екі дененің жанасу нүктесі арқылы денелердің массалар центрінен өтіп және жылдамдықтары осы ортақ нормальдың бойымен бағытталған соққы.
*ЦентрлӀк соққы (Удар центральная) — дененің тақта мен жанасу нүктесінен жүргізілген<ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:
Машинажасау.
— Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-36-417-6</ref>
 
==Пайдаланған әдебиет==
{{styub}}
<references/>
[[Санат: ФизикаТехника]]
[[Санат: Машинажасау]]
[[Санат:С ]]
{{styubStub}}
{{wikify}}
 
[[ru:Удар]]
{{wikify}}
[[ar:تصادم]]
[[da:Kollision]]
[[de:Stoß (Physik)]]
[[en:Collision]]
[[fr:Collision]]
[[hu:Ütközés]]
[[it:Urto]]
[[ja:衝突]]
[[ko:충돌]]
[[lt:Smūgis]]
[[nl:Botsing (natuurkunde)]]
[[pl:Zderzenie]]
[[pt:Colisão]]
[[ro:Coliziune]]
[[simple:Collision]]
[[sl:Trk]]
[[sv:Stöt (mekanik)]]
[[uk:Удар]]
[[zh:碰撞]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Соққы» бетінен алынған