Әдеп: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Жаңа бетте: '''Әдеп'''- қоғамдағы адамдар мінез-құлқына қойылатын этикалық талаптардың жиынтық атауы. ... |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Әдеп'''- қоғамдағы адамдар мінез-құлқына қойылатын [[Этика|этика]]лық талаптардың [[жиынтық]] атауы. Ә-тің қоғамдағы басты қызметі тұлғалық қатынастарды [[адамгершілік]] талаптарына сәйкес ретке келтірумен байланысты. Бұл сипатта Ә. мәдениеттің іргелі бір құрамдас бөлігіне жатады. [[Мәдениет]]тің қалыптасу барысында ізгі [[мінез-құлық]] белгілері [[әдептілік]] талаптарына айналып отырған. Ә. өлшемдері арнаулы [[қаулы]] арқылы жарияланбайды және олар данышпан адамдардың ойлап тапқан құндылықтары емес. Ә. ережелері [[Өркениет|өркениет]] пен [[Мәдениет|мәдениеттен]] сұрыпталып алынған.
Қазіргі заманғы ғылым Ә-тің қалыптасуына әсер еткен 3 басты факторды атап өтеді. Олар : жыныстық қатынасты реттеу арқылы аналық рудың пайда болуы; тайпа мүшелерін өлтіруге тиым салу; қариялар мен балаларға қамқорлық ету ([[Альтруизм|альтруизм]]). Мәдениеттің өзегін салт-дәстүр, Ә. құрастырады. Егер соқыр сезім ([[Инстинкт|инстинкт]]) жануарлар тіршілігіне қалай әсер етсе, салт-дәстүр де алғашқы адамдардың іс-әрекеті мен мінез-құлқына, ақыл-ойына сондай әсер етті. Алғашқы рулық қоғамдағы Ә. көріністері: “қанға қан, жанға жан” (талион) принципі, сезімнің ақылдан басым болуы, жеке бас бостандығының қауымдық мүдделермен тежелуі т.б. осындай жайттардан байқалады. Дәстүрлі қоғамдағы Ә-тің қарапайым түрін кейін рационалды имандылық қағидалары алмастырды. Алайда бұдан көне Ә. жүйесі жоғалып кетті деген ой тумайды. Себебі көне мәдениет қазіргі ұлттық мәдениеттің архетипі қызметін атқарады. [[Қазақ]] халқының ұлттық Ә. жүйесі сонау көшпенділер мәдениетінен нәр алады. Ол қазіргі [[заман]] талаптарына сәйкес жаңара түскенімен, бастапқы негізін сақтап келеді.
|