Есек: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Есек''' – [[жылқы]] туысына жататын [[Сүтқоректілер|сүтқоректі]] тақ тұяқты [[жануар]]. Жабайы африкалық есектен шыққан. Қолға бұдан бес – алты мың жыл бұрын үйретілген. Дене бітімі шымыр, шоқтығына дейінгі биіктігі 1 – 1,2 м, түсі қоңыр, күңгірт, азық талғамайтын, құрғақшылыққа төзімді көлік малы. Есектің айғырын әңгі, биесін мәші, құлынын [[қодық]] деп атайды. Жабайы есек үйірлері [[Африка|Африкада]] ([[Сомали]], [[Эфиопия]]) тіршілік етеді. Оның әр үйірінде бір әңгі, бір – екі жасар қодықғын ертіп жүретін бес – алты мәші болады. Жабайы есекті Сомали есегі және Нуби есегі деп аталатын екі түр тармаққа бөледі. Әр түрлі жабайы есектерді қолға үйреткеннен кейін ұзақ уақыт сұрыптау және оларды бір-бірімен [[будандастыру]] арқылы күш көлігі ретінде тиімді тұқымдары ([[Иран|Иранда]] хомад, [[Испания|Испанияда]] каталон, Орта [[Азия|Азияда]] бұқар) шығарылды. Есек үш жасында жетіледі. [[Көктем]], [[жаз]] айларында үйірге түсіп, 12,5 ай көтеріп, бір қодық туады. Қодығын алты ай сүтімен қоректендіреді. Есек он сегіз – жиырма жыл [[тіршілік]] етеді. Жылдан-жылға санының күрт азаюына байланысты Халықаралық табиғат қорғау одағының «[[Қызыл кітап|Қызыл кіта]]бына» енгізілген.