Абайдың қара сөздері: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Абай Құнанбаев|Абайдың]] көркемдік, әлеуметтік гуманистік және дінге көзқарастары терең білінген еңбегі - '''қара сөздері'''. [[Абай Құнанбаев|Абайдың]] қара сөздері (Ғақлия) - ұлы ақынның сөз өнеріндегі көркемдік қуатын, [[философия|философиядағы]] даналық дүниетанымын даралап көрсететін классикалық стильде жазылған прозалық шығармасы. Жалпы саны қырық бес бөлек шығармадан тұратын [[Абай Құнанбаев|Абайдың]] қара сөздері тақырыбы жағынан бір бағытта жазылмаған, әр алуан. Оның алты-жеті үлгісі қысқа болса, қайсыбіреуі [[мазмұн]], тақырып жағынан өзгешелеу, ауқымды болып келеді. [[Абай Құнанбаев|Абай]] өзінің қара сөздерінде шығарманың ажарына ғана назар аударып қоймай, оның тереңдігіне, логикалық мәніне зор салған.

Сөйтіп көркемдік шеберлік пен ғылыми зерделік арқылы көркемдік сана мен [[философия|философиялық]] сананы ұштастырады. [[Абай Құнанбаев|Абайдың]] қара сөздеріндегі гуманистік, ағартушылық, әлеуметтік ойлары [[дін]] туралы пікірлерімен бірігіп, тұтас бір [[қазақ]] халқының философиялық концепциясын құрайды. [[Абай Құнанбаев|Абайдың]] кара сөздері сондай-ақ жалпы адамзат баласына ортақ асыл сөзге айналды.

Абайдың [[Абайдың жетінші қара сөзі|"Жетінші сөзінде"]] ұшырасатын "жанның тамағы" деген күрделі [[философия|философиялық]] [[ұғым]] бар. Оны [[Абай Құнанбаев|Абай]] біздің санамыздан тыс өмір сүретін объективті дүниенің санада сәулеленуі нәтижесіңде пайда болатын ғылым, білімнің жинақталған қоры ретінде қарайды.

[[Абай Құнанбаев|Абайдай]] [[ұстаз]] ақынның бұл [[Абайдың жетінші қара сөзі|"Жетінші сөзде"]] көздеген мақсаты адамның бойыңда туа пайда болатын жан құмары арқылы өз ұрпағының санасына тек қана жанның пайдалы тамақтарын сіңдіру еді. Міне, [[Абай Құнанбаев|Абайдың]] [[ағартушылық]] көзқарасының тамыр алған бір саласының [[қайнар]] көзі осы жақта жатыр.

[[Абай Құнанбаев|Абай]] бұл бағыттағы ойларын өзге сөзбен "Ғылым таппай мақтанба" т.б. өлеңдерінде айтқан. Мұнда ол "жанның тамағы туралы" ұғымды өз заманынын тұрғысынан келіп, "адам болу" үшін қажет көп керектермен ауыстырады. Ақын толық [[адам]] болу туралы өзінің жүйелі де қалыптасқан көзқарасының тезисін ұсынады. Онысы:

''«Абай – публицист»'' деп соқырға таяқ ұстатқандай ашып көрсетпесе де ұлы Мұхтар: ''«Жалпы қара сөздерден мазмұн, тақырып жағынан өзгешерек тұратын — қырық алтыншы сөз.Ол тарихтық мақала — очерк тәрізді»'' деген пікірімен, [[Абай Құнанбаев|Абайдың]] публицист болғанын аңғартады. Егерде Әуезов ''«Абай – публицист»'' деп астын сызып жазбаса, оның да өзіндік себеп-салдары бар деп ойлаймыз. Оның ең бастысы — [[публицистика]] деген атаудың төңірегінде күні бүгінге дейін қызыл-кеңірдек пікір сайысы жүріп, дау-дамай өрбіп» дәл анықтамасы берілмеуінде деп білеміз. Бірақ бір анық нәрсе: қоғам дамуына үн қосып пікір білдіретін [[дәуір]] тынысын танытатын шығарма — [[публицистика]]. Ал ондай шығармалар [[Абай Құнанбаев|Абай]] мұрасының негізгі бөлігін құрайды.

''«… Абайдың өз тұсындағы күнделікті [[өмір]] шындығына қолма-қол қатынасып, жәрдем етсем деген талабын көрсетеді. Өлеңдік шығармаларында өз заманының шындықтарымен қолма-қол байланысты болып, онны сынау арқылы пайдалы іс етемін деген [[ақын]], жаңағы қарасөзінде сол әлеуметтік, әкімшілік қалпына нақтылап араласқысы келеді»'' дейді.