Геном: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
3-жол:
 
 
'''Геном'''([[ағылшынша]] [[genome]], [[грекше]] [[genos]] — шығу, тек) — [[хромосома]]лардың [[гаплоидты]] (сыңар) жиынтығында шоғырланған гендердің бірлестігі. [[Геном]] терминін 1920 жылы неміс биологы [[Г. Винклер]] енгізді. Гаплоидты жиынтық көбінесе [[жыныс]] клеткаларына тән, ал сомалық (дене) клеткаларында хромосомалардың диплоидты (екі еселенген) жиынтығы болады. Кейде хромосомалардың саны қалыпты диплоидты жағдайдан артып кетеді. Егер гаплоидты жиынтықтан Геном үш не төрт есе артық болса, триплоидты және тетраплоидты, ал бір Геном организмде бірнеше рет қайталанса, автополиплоидты, ал әр түрлі біріккен организм аллополиплоидты деп аталады. [[Хромосом|Хромосомалардың]] жиынтығы еселеніп, артқан сайын Геном саны да өсіп отырады. Әдетте [[диплоидты клетка]]да хромосомалар жұп болып келеді. Себебі, ұрықтану кезінде оның бір сыңары аналық [[гамета]]дан, екіншісі — аталық гаметадан беріледі, яғни бұл Геномдар сәйкес (гомологты) болады. Сөйтіп екі гаплоидты клеткадан бір диплоидты клетка түзіліп, жаңа организм қалыптасады. Әр хромосомада тізбектеліп орналасқан гендердің өзара дәл келуін екі Геномның сәйкестігі деп атайды. Туыстығы қашық буындарда барлық немесе бірнеше Геномдар арасында сәйкестік болмайды. Бұл тұрақтылық бұзылып, белгілі бір факторлардың әсерінен хромосома санының өзгеруін (мыс.мысалы, артып, не кеміп кетсе) геномдық мутация деп атайды.
 
Тірі организмдерде хромосомалардың саны тұрақты болады. Мысалы адамда — 46, маймылда — 48, қиярда — 14, жүгеріде — 20, қатты бидайда — 28, [[жұмсақ]] бидайда — 42, дрозофила шыбындарында — 8, т.б. Организм эволюциялық дамуында неғұрлым жоғары сатыда тұрса, соғұрлым олардың Г-ында ДНҚ көбірек болады.<ref> Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық биология. Орысша-қазақша сөздік. –Алматы, Ана тілі, 1993. ISBN 5-630-0283-X</ref>
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Геном» бетінен алынған