Қопарылыс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Explosions.jpg|150px|right|thumb]]
'''Қопарылыс'''<ref name="source1>Қазақ энциклопедиясы</ref> - белгілі бір шектелген аумақта өте мол [[энергия]] бөліп шығаратын процесс. <br/>
 
[[Қопарғыш Заттар|Қопарғыш заттар]] қопарылы әсерінен лезде бір күйден екінші күйге ауысып, аса қызған жоғары қысымдағы [[газ|газға]] айналады, әрі бастапқы көлемін мыңдаған есе ұлғайтып, айналасындағы заттарға кенеттен әсер етеді, қиратады немесе оларды қозғалысқа келтіреді. Қопарылыстың ең жиі қолданылатын түрі – химиялық [[қопарғыш Заттар|қопарғыш заттар]] қопарылысы. Қопарғыш заттар сыртқы әсерлер ([[мыс]], оттың, механикалық соққының, детонацияның, т.б.) нәтижесінде тез арада химиялық өзгеріске түсіп, молекулалардың арасындағы байланыс энергиясы жылу түрінде бөлінеді. Белгілі бір көлемдегі заттың кез келген нүктесіндегі химиялық өзгерістен туындаған жылу лезде қопарғыш заттан тысқары шығып үлгірмейтіндіктен, температура артады да, процесс үдеп жылулық қопарылыс пайда болады. Заттың соққы толқынымен сығылған қабаты химиялық ыдырауға бейім келеді. [[Атом]] ядроларының бөлшектенуі кезінде ядролық қопарылыс туады. Мұнда бір атом ядросы бөлшектену арқылы екінші бір элементтердің ядросына айналады да, өте мол энергия бөлінеді. Ядролық қопарыдыс [[уран]] мен [[плутоний]] изотоптары ядроларының бөлшектену әсерінен басқа жеңіл элемент ядроларын түзу құбылысына негізделген. Ядролық қопарылыстың екінші бір түрі – жеңіл ядроларды синтездеу реакциясы. Одан бөлінетін энергияның мөлшері ауыр ядролардың бөлшектенуінен туатын энергиядан әлде қайда көп болады. Күннің хромосфералық жарқылдауы да қуатты қопарылыс болып есептелінеді. Ғарыш кеңістігінде жаңа жұлдыздардың пайда болуы және [[галактика]] ядроларының жарқылынан болған қопарылыс бірнеше сағат ішінде шамамен 1038 – 1050 Дж энергия бөледі. Қопарылыстардан бөлінетін энергия қоры қопарғыш заттың бойында молекулалық не ядролық байланыс ретінде ұшырасады. Сыртқы энергия әсерінен физикалық қопарылыстар туындайды. Оларға:
 
[[Атом]] ядроларының бөлшектенуі кезінде ядролық қопарылыс туады. Мұнда бір атом ядросы бөлшектену арқылы екінші бір элементтердің ядросына айналады да, өте мол энергия бөлінеді. Ядролық қопарыдыс [[уран]] мен [[плутоний]] изотоптары ядроларының бөлшектену әсерінен басқа жеңіл элемент ядроларын түзу құбылысына негізделген. Ядролық қопарылыстың екінші бір түрі – жеңіл ядроларды синтездеу реакциясы. Одан бөлінетін энергияның мөлшері ауыр ядролардың бөлшектенуінен туатын энергиядан әлде қайда көп болады.
 
Күннің хромосфералық жарқылдауы да қуатты қопарылыс болып есептелінеді. Ғарыш кеңістігінде жаңа жұлдыздардың пайда болуы және [[галактика]] ядроларының жарқылынан болған қопарылыс бірнеше сағат ішінде шамамен 1038 – 1050 Дж энергия бөледі. Қопарылыстардан бөлінетін энергия қоры қопарғыш заттың бойында молекулалық не ядролық байланыс ретінде ұшырасады. Сыртқы энергия әсерінен физикалық қопарылыстар туындайды. Оларға:
#кез келген ортада өтетін қуатты электр разряды. Бұл разряд өзі өткен ортаны қыздырады әрі жоғары қысымды иондалған газға айналдырады;
#металл өткізгіштерден өте күшті ток өткенде жоғарыдағыдай құбылыс (металл бірден буға айналады) байқалады;
Line 15 ⟶ 21:
{{wikify}}
[[Санат:Химия]]
[[Санат:Сөздік]]
[[Санат:Механика]]
[[Санат:Қ]]
 
 
[[ar:انفجار]]
[[bg:Взрив]]
[[bs:Eksplozija]]
[[ca:Explosió]]
[[cs:Výbuch]]
[[da:Eksplosion]]
[[de:Explosion]]
[[el:Έκρηξη]]
[[en:Explosion]]
[[eo:Eksplodo]]
[[es:Explosión]]
[[et:Plahvatus]]
[[fi:Räjähdys]]
[[fr:Explosion]]
[[he:פיצוץ]]
[[hi:विस्फोट]]
[[hr:Eksplozija]]
[[id:Ledakan]]
[[is:Sprenging]]
[[it:Esplosione]]
[[ja:爆発]]
[[kn:ಆಸ್ಫೋಟನ (ಸಿಡಿತ)]]
[[ko:폭발]]
[[nl:Explosie]]
[[no:Eksplosjon]]
[[pl:Wybuch]]
[[pt:Explosão]]
[[qu:T'uqyay]]
[[simple:Explosion]]
[[sk:Explózia]]
[[sl:Eksplozija]]
[[sr:Експлозија]]
[[sv:Explosion]]
[[te:విస్ఫోటం]]
[[uk:Вибух]]
[[vi:Nổ]]
[[zh:爆炸]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Қопарылыс» бетінен алынған