Уикипедия

Сақтандыру: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
3-жол:
Сақтандырушы сақтандыру қызметін өз агенттері мен делдалдары арқылы жүзеге асырады. Сақтандырылатын болжалды оқиға сақтандыру тәуекелдігі (қатері) болып табылады. Сақтандыру тәуекелдігі ретінде қарастырылатын оқиғаның басталуында ықтималдық пен кездейсоқтық белгілер болуға тиіс. Ол белгілі болған жағдайда сақтандырылған тұлғаға, пайда алушыдан сақтандыру өтемі түрінде немесе сақтандыру жағдайы басталғанда сақтандыруды қамсыздандыру түрінде сақтандыру төлемі төленеді. Сақтандыру шартында айқындалған немесе заңда белгіленген ақшалай сома сақтандыру сомасы деп аталады, осы соманың негізінде сақтандыру жарнасының немесе сақтандыру төлемінің мөлшері белгіленеді. Мүлікті сақтандыруда сақтандыру сомасы оның шарт жасасу сәтіндегі шын құнынан (сақтандыру құнынан) аспауға, ал сақтандыру жағдайы басталғанда сақтандыру өтемі сақтанушының немесе үшінші бір тұлғаның сақтандырылған мүлкіне келтірілген тікелей зиянның мөлшерінен аспауға тиіс. Жеке адамды сақтандыруда сақтандыру сомасын сақтанушы сақтандырушымен келісе отырып белгілейді. Сақтанушы сақтандыру шартына немесе [[заң]]ға сәйкес сақтандырушыға төлеуге міндетті сақтандыру төлемі сақтандыру жарнасы деп аталады. Сақтандыру жарнасының мөлшерлемесі сақтандыру тарифі болып табылады. Сақтандырудың міндетті түрлері бойынша сақтандыру тарифтері міндетті сақтандыру туралы заңдарда белгіленеді. Жеке адамды, мүлікті және жауапкершілікті сақтандырудың ерікті түрлері бойынша сақтандыру тарифтерін сақтандырушылар дербес есептейді. Сақтандыру тарифінің нақты мөлшері тараптардың келісуімен арнаулы шартта айқындалады. <br/>
Сақтандыру объектісін бір шарт бойынша бірнеше сақтандырушы бірлесіп сақтандыруы мүмкін (ортақ сақтандыру). Бұл орайда шартта әрбір сақтандырушының құқықтары мен міндеттерін айқындайтын уағдалы шарттар баяндалуға тиіс. Сақтандырушы тәуекелдікті сақтандыруға қабылдай отырып, теңдестірілген сақтандыру қоржынын жасау және сақтандыру операцияларының тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін ол бойынша жауапкершіліктің бір бөлігін уағдаласылған шартпен басқа бір сақтандырушыға беруі мүмкін. Мұны қайта сақтандыру дейді. Қайта сақтандыруға қатысушы тиісінше “қайта сақтанушы” (сақтандырылған тәуекелдікті ішінара қайта сақтандыруға берген сақтандырушы) және “қайта сақтандырушы” (тәуекелдікті сақтандыруға қабылдаушы) деп аталады. Сақтандырушыларда төленген жарғылық капиталдың және сақтандыру сақтық қорларының болуы, қайта сақтандыру жүйесі сақтандырушылардың [[қаржы]] тұрақтылығының негізі болып табылады. сақтандыру сақтық қорлары жеке адамды, мүлікті және жауапкершілікті сақтандыру бойынша алынған сақтандыру жарналарынан құралады. <br/>
[[Қазақстан]] аумағында сақтандыру алғаш рет [[Кеңес өкіметі]] орнағаннан кейін енгізілді. Бұл кезеңде сақтандыру [[мемлекет]]тік іске айналды. Сақтандыруды ұйымдастыру мен жүргізудің жаңа нысаны Халкомкеңестің “[[Мемлекет]]тік мүлікті сақтандыру туралы” 1921 ж.жылы 6 қазандағы декретімен жүзеге асырылды. [[Қазақстан]]да 1926 ж.жылы [[мемлекет]]тік сақтандыру ауыл-селода есепке алынған барлық шаруашылықтардың 34%-ын қамтыды. 1929 ж.жылы [[КСРО]] ОАК пен Халкомкеңесінің қаулысына сәйкес [[мемлекет]]тік және кооперативтік кәсіпорындар мен ұйымдардың мүлкін ерікті сақтандыру міндетті сақтандырумен ауыстырылды, мұның өзі қоғамдастырылған сектордың мүлкін сақтандыруды арзандатып, кеңейтуге және оңайлатуға мүмкіндік берді. Сақтандыру ұжымшарлардың ұйымдық-шаруашылық жағынан нығаюына септігін тигізді. 1930 — 40 ж.жылдары [[мемлекет]]тік сақтандыру ісінде елеулі өзгерістер болды. [[КСРО]] Халкомкеңесінің 1930 жылғы 6 қазандағы қаулысымен өмірді жеке сақтандырудың ұзақ мерзімді түрлері жойылды. Соғыс жылдары сақтандыру қоры есебінен майдан мұқтажына республика бойынша 677,9 млн. мөлшерінде қаражат тартылды. Соғыстан кейінгі жылдар [[мемлекет]]тік сақтандырудың барлық түрлерінің тұрақты өсуімен сипатталады.<br/>
[[Қазақстан]]да [[мемлекет]]тік сақтандыру органдары [[КСР Министрлер Кеңесі]]нің “[[Қазақ КСР-і]]ндегі [[мемлекет]]тік сақтандыру органдары туралы” 1982 жылғы қаулысымен бекітілген ережені басшылыққа алады. Сақтандыру органдарын 1987 жылға дейін [[Қазақ КСР-і]] Мемсақтандыру Бас басқармасы, ал 1987 — 91 ж.жылы [[Қазақ КСР-і]] Мемсақтандыру басқармасы басқарды. [[Кеңес Одағы]] ыдырап, еліміздің егемендік алуына, сондай-ақ [[экономика]]ның нарықтық қатынастарға көшуіне байланысты бұл басқарма республиканың [[Министрлер Кеңесі]]нің 1991 жылғы 7 мамырдағы ғ289 қаулысымен [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік коммерциялық сақтандыру компаниясы]] басқармасы болып қайта құрылды. Оның құрылымында 297 бас инспекция және 116 телімдік инспекция жұмыс істеді. [[КСРО Мемсақтандыру]] ыдырағаннан кейінгі кезеңде [[Қазақстан]]да сақтандыру қызметін [[реформа]]лау ісі қолға алынды. Сөйтіп, 90-жылдардың басында [[Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі]]нің жанынан сақтандыру қадағалауы ұйымдастырылды. 1998 ж.жылы бұл қадағалау [[Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі]]не берілді. Республикада сақтандыру ұйымдарының қаржы жөнінен тұрақты болуына қойылатын талаптарды, сақтандырудың жаңа заңдарын қалыптастыру, сақтандыру нарығының анықтығын қамтамасыз ету жұмыстары жүргізілді. 2000 ж.жылы [[ҚР Ұлттық банкі]] Сақтандыруды қадағалау органдарының халықаралық қауымдастығына (ІAІS) толық құқылы мүше болып кірді. Сақтандыру ұйымдарының есебі мен қаржы есептілігінің жаңа стандарттары енгізілді, ІAІS ұсыныстарына сәйкес сақтандыру нарығын ұйымдастырудың жаңа қағидалары мен стандарттары әзірленді. 2000 ж.жылы [[Қазақстан Республикасы]]нда 42 сақтандыру ұйымының сақтандыру қызметін жүзеге асыру құқығына лицензиясы болды, оның ішінде төрт ұйымға шетелдік сақтандыру компаниясы қатысады. Республикада сақтандыру ұйымдарының 300-ден астам бөлімшесі мен өкілдіктері жұмыс істейді. Сақтандыру агенттерінің тармақталған желісі бар. 2000 ж.жылы сақтандыру ұйымдарының төленген жарғылық капиталының жиынтық мөлшері 3,8 млрд. теңгеге жуық болды. Қазіргі кезде ([[2004]]) сақтандыру төлемдері 4,2 млрд. теңгені құрайды, мұның өзі жалпы сақтандыру сыйақысының 14%-ы.
<ref> Қазақ энциклопедиясы, 7 - том </ref>
== Пайдаланылған әдебиеттер: ==
12-жол:
{{wikify}}
[[Санат: С]]
 
[[af:Versekering]]
[[ar:تأمين]]
[[as:বীমা]]
[[az:Sığorta]]
[[be:Страхаванне]]
[[be-x-old:Страхаваньне]]
[[bg:Застраховане]]
[[ca:Contracte d'assegurança]]
[[cs:Pojištění]]
[[da:Forsikring]]
[[de:Versicherung (Kollektiv)]]
[[el:Ασφάλεια (σύμβαση)]]
[[en:Insurance]]
[[eo:Asekuro]]
[[es:Contrato de seguro]]
[[et:Kindlustus]]
[[eu:Aseguru]]
[[fa:بیمه]]
[[fi:Vakuutus]]
[[fo:Trygging]]
[[fr:Assurance]]
[[ga:Árachas]]
[[gu:વીમો]]
[[he:ביטוח]]
[[hi:बीमा]]
[[hu:Biztosítás]]
[[hy:Ապահովագրություն]]
[[id:Asuransi]]
[[io:Asekuro]]
[[is:Vátrygging]]
[[it:Assicurazione]]
[[ja:保険]]
[[ka:დაზღვევა]]
[[kn:ವಿಮೆ]]
[[ko:보험]]
[[lb:Assurance]]
[[lt:Draudimas]]
[[lv:Apdrošināšana]]
[[mk:Осигурување]]
[[mr:विमा]]
[[ms:Insurans]]
[[nl:Verzekering]]
[[no:Forsikring]]
[[pl:Ubezpieczenie (umowa)]]
[[pt:Seguro]]
[[ro:Asigurare]]
[[sh:Osiguranje]]
[[si:රක්ෂණය]]
[[simple:Insurance]]
[[sk:Poistenie]]
[[sr:Осигурање]]
[[sv:Försäkring]]
[[ta:காப்பீடு]]
[[te:భీమా]]
[[th:การประกันภัย]]
[[tr:Sigorta]]
[[uk:Страхування]]
[[uz:Sug'urta]]
[[vi:Bảo hiểm]]
[[yi:פארזיכערונג]]
[[zh:保險]]
[[zh-yue:保險]]
[[ru:Страхование]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Сақтандыру» бетінен алынған