Экономикалық саясат: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Экономикалық Саясат дегенді Экономикалық саясат дегенге жылжытты
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Экономикалық Саясатсаясат''' – мемлекеттің [[Экономикалық іс-шаралар|экономикалық іс-шараларының]] жүйесі, яғни мемлекет, үкімет жүргізетін іс-қимылдардың, экономиканы басқару саласындағы шаралар жүйесі, елдің мақсаттарына, міндеттеріне, мүдделеріне сәйкес [[экономика]]лықэкономикалық үдерістерге белгілі бір бағыттылық беру. Э.Экономикалық с-тыңсаясаттың мақсаттары мен құралдары қоғамдық құрылыстың сипатымен, елдің дамуының ішкі және халықар.халықаралық жағдайларымен айқындалады. Э.Экономикалық с.саясат құрылымдық, инвестиц.[[Инвестициялық саясат|инвестициялық]], [[қаржы-несие саясаты|қаржы-несие]], әлеум.[[әлеуметтік саясат|әлеуметтік]], [[сыртқы экон.экономикалық саясат|сыртқы экономикалық]], ғыл.[[ғылыми-тех.техникалық саясат|ғылыми-техникалық]], [[Салық саясаты|салық]], [[бюджет саясаты|бюджет саясатын]] қамтиды. Э.

Экономикалық с-тыңсаясаттың пайда болуы алғашқы мемлекеттердің қа-лыптасуыменқалыптасуымен байланысты болды. Ежелгі және [[орта ғасыр]]лардағасырларда Э.Экономикалық с.саясат әдетте [[Салық|салықтар]] алумен, [[ақша]], айналыс және жер қатынастарын реттеумен шектелді. [[Капитал|Капиталдың]]дың бастапқы қорлануы кезеңінде Э.Экономикалық с-қасаясатқа капит. мануфактуралардың құрылуына және [[сауда|сауданың]] дамуына септігін тигізген [[меркантилизм]] мен [[проекционизм]] тән болды, ал [[өнеркәсіптік буржуазия|өнеркәсіптік буржуазияның]] өсуіне қарай еркін кәсіпкерлік саясат пен фридредерлік барған сайын үлкен рөл атқара бастады. Қазіргі заманғы [[Монополистік капитализм|монополистік капитализмге]] мемлекеттің экон.экономикалық рөлінің күшеюі сияқты Э.Экономикалық с.саясат белгілері тән: мемлекет ұдайы өндіріске белсене араласады, халық ш-ндағы секторды дамытады, экономиканы бағдармалайды, дағдарысқа, инфляцияға қарсы шараларды жүзеге асырады, [[фирма]]лардыңфирмалардың, соның ішінде халықар.[[Халықаралық монополиялар|халықаралық монополистік ұйымдардың]] сыртқы экон.экономикалық қызметін реттейді. Э.Экономикалық с-тыңсаясаттың нысандары мен әдістері көбінесе экономиканың жай-күйіне, нарықтық экономиканың ұдайы өндіріс үдерісін мемл.мемлекеттік реттеумен ұштастырылуына байланысты. Экономикаға оны жанама түрде реттеудің кейнстік теориясына негізделген мемл. ықпал ету идеялары мемлекет тиісті салық және несие-қаржы саясатын жүргізе отырып, қор жинауға бейім шаруашылық жүргізуші субъектінің [[психология]]сынпсихологиясын ықпал ете алады, қоғамның тиімді жиынтық сұранымына ынталандыра алады, сол арқылы нарықты реттеп, бағыттай алады, экон.экономикалық өрлеуді жеделдете алады, [[Халықтың жұмыспен қамтылуы|халықтың жұмыспен қамтылуы]] деңгейі мен оның әлеум.әлеуметтік әл-ауқатын арттыра алады дегенге саяды. 1929 – 33 ж. Ұлы тоқырау кезеңінде АҚШ Президенті [[Ф. Рузвельт]] кейнстік идеялар тұрғысынан Э.Экономикалық с.саясат жүргізді, бұл саясат “жаңа''“[[Жаңа бағыт”бағыт “жаңасаясаты|жаңа бағыт”бағыт]]”'' деп аталды. Соғыстан кейінгі жылдары көптеген елдер жаңа дағдарысқа қарсы шараларды әзірлеу, соғыс қиратқан шаруашылықты қалпына келтіру және өрге бастыру кезінде де осы кейнстік қағидаларды басшылыққа алды. Алайда 1950 – 60-жылдардан бастап Э.Экономикалық с-тасаясатта неолибералдық монетаристік доктриналардың ықпалы белең алды. Мұнда [[нарықтық шаруашылық|нарықтық шаруашылыққа]] ерекше орын берілді, мұның өзі экономика мемлекеттің араласуын қажет етпейді деген идеяға алып келді. Кейнсшілдікке қарама-қарсы қағида болып табылатын монетаризм теориясына сәйкес сұранымды ынталандыру жөніндегі Э.Экономикалық с.саясат шаралары экономиканың жағдайын жақсартпайды, қайта үйлесімсіздік туғызады, жағдаятты нашарлатады, өйткені ''“теңдестіруші”'' нарықтық тетіктердің әрекетіне кедергі жасайды. [[Монетаристер]] тиімді жиынтық сұраным қағидатын емес, ұсыным қағидатын, кәсіпкерлік қызметті мемл. реттеудің күшін жоюды бірінші орынға қойды. Олар кәсіпкерлерден алынатын салықты азайтуды, бюджет тапшылығын төмендетуді, бағаның құралуын ырықтандыруды, ақша шығарылымын шектеуді, сондай-ақ әлеум. мұқтаждарға жұмсалатын шығынды азайтуды жақтады. Олардың пайымдауынша, мемлекеттің Э.Экономикалық с-ныңсаясатның атқарымы ақша шығарылымын және несиелендіруді реттеумен шектелуге тиіс. [[Монетаризм]] идеясы бірқатар елдерде: Ұлыбританияда (тэтчеризм), АҚШ-та (рейгономика), Чилиде, Израильде, Ресейде жүргізілген Э.Экономикалық с-тасаясатта көрініс тапты. Экономиканы басқарудың әкімшілдік-әміршілдік жүйесі қираған, [[Өтпелі кезең экономикасы|өтпелі экономикасы]] бар, қазіргі заманғы нарықтық тетіктері әлі қалыптаса қоймаған бұрынғы соц. елдерде Э.Экономикалық с-тыңсаясаттың өздеріне тән ерекшеліктері болды. Қазақстанның Э.Экономикалық с-ысаясаты нарықтық қатынастарды батыл енгізе отырып, мемлекеттің рөлін арттыруға, барлық деңгейде экономиканың басқарылуын қалпына келтіруге негізделді. Экон.Экономикалық реформаларды жүзеге асыру барысында әлемдік тәжірибе ескерілді, экономиканы нарықтың өзін-өзі реттеуі мен мемл.мемлекеттік реттеудің өркениеттік тетіктері оңтайлы түрде ұштастырылды. Нәтижесінде Қазақстанның Э.Экономикалық с.саясат ТМД елдерінің ішінде алғашқылардың бірі болып өтпелі кезеңдегі экономиканың дағдарысын еңсеріп, экономиканың қарқынды өрлеуі жолына түсті, қоғам дамуының толғағы жеткен міндеттерін дәйектілікпен шеше бастады.<ref> Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, "Зияткер" ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2 </ref>
 
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
 
[[Санат:Э]]
[[Санат:Экономика]]
[[Санат:Қаржы]]
 
{{Stub:Қаржы-экономика}}
{{wikify}}