Уикипедия

Сөз: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:WikipediaRuStencil.jpg|thumb| |right|]]
'''Сөз'''<ref> Тіл білімі терминдерінін түсіндірме сөздігі — Алматы.
Сөз – зат пен құбылыстың атын, түр-түсін, сапалық белгісін, амалын, қимыл-әрекетін таңбалаушы негізгі мағыналық-құрылымдық бірлік. Болмыстың тілдік атауы ретінде дыбыс пен мағына тұтастығынан тұрады. Сөзді құраушы бірлік – дыбыс, ал мағына – Сөздің ішкі мәні, мазмұны. Дыбыстық құрылым сөздің ішкі мәніне, ұғымға бағынышты болады. Сөз – тілдік категория, ұғым – логикалық категория. Ұғым сөз арқылы айтылады, бірақ сөз тілдегі барлық ұғымдарды білдіре бермейді. Одағай, шылау сөздерде мағына болғанмен, олардың ұғымға қатысы болмайды. Сөздің негізгі белгілері:▼
"Сөздік-Словарь", 2005. ISBN 9965-409-88-9</ref>
* 1) құрылымдық тұтастығы: яғни, сөз белгілі бір дыбыс жиынтығынан тұрып, дайын күйінде жұмсалады;▼
▲Сөз {{lang-ru|Слово}}, {{lang-en|Word}} – [[зат]] пен құбылыстың атын, түр-түсін, сапалық белгісін, амалын, қимыл-әрекетін таңбалаушы негізгі мағыналық-құрылымдық бірлік. Болмыстың тілдік атауы ретінде дыбыс пен мағына тұтастығынан тұрады. Сөзді құраушы бірлік – [[дыбыс]], ал [[мағына]] – Сөздің ішкі мәні, мазмұны. [[Дыбыстық құрылым]] сөздің ішкі мәніне, ұғымға бағынышты болады. '''Сөз''' – [[тілдік категория]], ұғым – [[логикалық категория]]. Ұғым '''сөз''' арқылы айтылады, бірақ сөз тілдегі барлық ұғымдарды білдіре бермейді. [[Одағай]], [[шылау]] сөздерде мағына болғанмен, олардың ұғымға қатысы болмайды. Сөздің негізгі белгілері:
* 2) семантик. тұтастығы: құрамында қанша буын не сөз болғанына қарамастан бір ұғымды анықтап, бір мағына береді; ▼
▲*# 1) құрылымдық'''Құрылымдық тұтастығы:''' яғни, сөз белгілі бір [[дыбыс]] жиынтығынан тұрып, дайын күйінде жұмсалады;
* 3) граммат. тұтастығы: сөз ішкі мағыналық құрылымына қарай граммат. топтарға бірігіп, граммат. категориялар негізінде түрленеді;▼
▲*# 2) семантик.'''Семантикалық тұтастығы:''' құрамында қанша [[буын]] не сөз болғанына қарамастан бір ұғымды анықтап, бір мағына береді;
* 4) танымдық тұтастығы: сөздің ішкі мағыналық құрылымы халықтық дүниетаным негізінде анықталады.▼
▲*# 3) граммат.'''Грамматикалық тұтастығы:''' сөз ішкі мағыналық құрылымына қарай граммат.[[грамматикалық топ|грамматикалық топтарға]] бірігіп, граммат.[[грамматикалық категория|грамматикалық категориялар]] негізінде түрленеді;
Қшкі мағыналық құрылымы мен қызметіне қарай сөздер атау және көмекші сөздер болып бөлінеді. Атау сөздер зат пен құбылысты, болмысты оның ерекше белгілері арқылы таңбалайды; көмекші сөздерде мұндай атауыштық қабілет жоқ, олар қызметтік-грамматикалық мәнге ие. Сөздің лексикалық және грамматикалық мағыналары болады. Тілді жүйелі құрылым ретінде зерттеу сөзді анықтаудың төмендегідей міндеттерін көрсетеді: сөзді тілдік бірлік ретінде тану; оны анықтаудың негізгі шарттарын айқындау; сөздің мағыналық жағын зерделеу; лексиканың жүйелілігін зерттеу; сөздің лебіз бен мәтіндік бірлік ретіндегі ерекшелігін тану. Сөз жүйелі құрылым ретінде түрлі бағыттағы зерттеу нысаны болып табылады. Сөздер семантикалық-грамматикалық белгілері (сөз таптары), сөзжасамдық байланыстары (сөзжасамдық ұя), семантик. қатынастары, мағыналық, концептік өрістері арқылы өзіндік тілдік жүйелерді құрайды. <br />▼
▲*# 4) танымдық'''Танымдық тұтастығы:''' сөздің ішкі мағыналық құрылымы халықтық дүниетаным негізінде анықталады.
▲ҚшкіҚішкі мағыналық құрылымы мен қызметіне қарай сөздер атау және [[көмекші сөздер]] болып бөлінеді. Атау сөздер зат пен құбылысты, болмысты оның ерекше белгілері арқылы таңбалайды; [[көмекші сөздер|көмекші сөздерде]] мұндай атауыштық қабілет жоқ, олар қызметтік-грамматикалық мәнге ие. Сөздің [[лексикалық мағына|лексикалық]] және [[грамматикалық мағына|грамматикалық мағыналары]] болады. [[Тіл|Тілді]] жүйелі құрылым ретінде зерттеу сөзді анықтаудың төмендегідей міндеттерін көрсетеді: сөзді тілдік бірлік ретінде тану; оны анықтаудың негізгі шарттарын айқындау; сөздің мағыналық жағын зерделеу; [[лексика|лексиканың]] жүйелілігін зерттеу; сөздің лебіз бен мәтіндік бірлік ретіндегі ерекшелігін тану. Сөз жүйелі құрылым ретінде түрлі бағыттағы зерттеу нысаны болып табылады. Сөздер [[семантикалық-грамматикалық белгілері]] (сөз таптары), [[сөзжасам|сөзжасамдық]] байланыстары (сөзжасамдық ұя), семантик.[[семантикалық қатынас|семантикалық қатынастары]], мағыналық, концептік өрістері арқылы өзіндік тілдік жүйелерді құрайды.<ref> Қазақ энциклопедиясы</ref> <br />
 
'''Сөз'''<ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Информатика және компьютерлік техника/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов.▼
– Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5 </ref> - ▼
# [[Таңба]] ретінде пайдаланылатын бедербелгі тізбегі;
# [[Абстрактылық алфавит|Абстрактылық алфавиттегі]] [[символ|символдар]] тізбегі;
# [[Грамматика|Грамматиканы]] тудырушы негізгі [[алфавит|алфавиттегі]] [[символ|символдар]] тізбегі; кейбір алфавиттегі мағыналық мәні бар символдар тізбекшесі; табиғи [[тіл|тілдің]] сөзін өзінің [[форма|формасымен]] ұқсататын [[лексема]];
# Табиғи [[тіл]] сөзі;
# [[Жад|Жадтың]] бір ұяшығына ғана орналастырылатын және біртұтас қарастырылатын [[бит|биттер]] немесе [[символ|символдар]] жинағы. Сөз [[команда/командаларды]] және алфавиттік-цифрлық ақпаратты өрнектеуге пайдаланылады, ал ұзындығы тұрақты да, айнымалы да болады.
 
 
'''Сөз''' (Слово; word) — 1) таңба ретінде пайдаланылатын бедербелгі тізбегі; 2) абстрактылық алфавиттегі символдар тізбегі; 3) грамматиканы тудырушы негізгі алфавиттегі символдар тізбегі; кейбір алфавиттегі мағыналық мәні бар символдар тізбекшесі; табиғи тілдің сөзін өзінің формасымен ұқсататын лексема; 4) табиғи тіл сөзі; 5) жадтың бір ұяшығына ғана орналастырылатын және біртұтас қарастырылатын биттер немесе символдар жинағы. Сөз командаларды және алфавиттік-цифрлық ақпаратты өрнектеуге пайдаланылады, ал ұзындығы тұрақты да, айнымалы да болады.
 
Әдеб.: [[Айғабылұлы А]]., [[Қазақ тілінің лексикологиясы]], А., [[1995]]; [[Аханов К]]., [[Грамматика теориясының негіздері]], А., [[1996]]; [[Салқынбай А]]., [[Абақан Е]]., [[Лингвистикалық түсіндірме сөздік]], А., [[1998]]; [[Жұбанов Қ]]., [[Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер]], А., [[1999]]; [[Болғанбайұлы Ә.]], [[Қалиұлы Ғ]]., [[Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы]], А., [[2003]].
 
<ref> Қазақ энциклопедиясы</ref>
▲<ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Информатика және компьютерлік техника/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов.
▲ – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5 </ref>
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Сөз» бетінен алынған