Продуценттер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Автотрофты ағзалар''' ({{lang-el| autos}} — өзі және trophй — қорек) аутотрофты организмдер — қоршалған ортадағы [[бейорганикалық]] заттардан [[фотосинтез]] немесе [[хемосинтез]] процесі нәтижесінде тіршілігіне қажетті [[органикалық зат]] түзетін организмдер; [[Химиялық реакциялар|химиялық реакциялар]] барысында босайтын [[энергия|энергияларды]] немесе сәуле энергиясын пайдалана отыра органикалық емес қоспалардан органикалық заттарды синтездеуші ағзалар. Автотрофты ағзаларға кез-келген жасыл өсімдіктер жатады. Автотрофты ағзалар [[Гетеротрофты ағзалар|гетеротрофты ағзаларға]] қарама-қайшы.<ref name="name" />
Автотрофты ағзаларға жоғары сатыдағы [[өсімдіктер]], [[балдырлар]], кейбір бактериялар жатады. Автотрофты бактериялар минералды заттардан ( H<sub>2</sub>S NaNO<sub>2</sub> NH<sub>4</sub> OH ) органикалық қосылыстар түзеді. Бұл [[процесс]] химиялық реакциялар (хемосинтез) нәтижесінде атқарылады. Мысалы, топырақтағы [[нитросомонас]] және нитробактериялар аммиакты тотықтырып, [[азот]] қышқылының тұзына айналдырады да, одан босаған қуатты өз денесінің құрамына енетін заттарды түзуге пайдаланады. Кейбір [[микроорганизм|микроорганизмдер]] денесінде [[хлорофилл]] тектес пигменттер болады, сондықтан олар синтездік процестерге қажет қуатты [[күн]] сәулесінен алады. Оларды фотосинтездеушіавтотрофты микроорганизмдер деп атайды. Жоғары сатыдағы өсімдіктер мен балдырлар да денесінде хлорофилл болғандықтан қарапайым қосылыстардан — [[Көмір қышқыл газы|көмір қышқыл газдан]] — күрделі органикалық заттар түзу процесінде күн сәулесінің қуатын пайдаланады. Кейбір Автотрофты ағзалар витаминдер мен өсуіне қажетті өзге де заттарды қоршаған ортадан алып отырады. Автотрофты ағзалардың басым көпшілігі СО2-ні қалыптастырғыш пентозофосфаттық жол арқылы, ал бактериялардың кейбір түрлері (мысалы, метан түзушілер) СО2-ні басқа жолмен сіңіреді. Осыған байланысты [[көміртегі]] көзі ретінде метанды пайдаланатын бактерияларды да автотрофты ағзаларға жатқызу жайлы пікірлер бар. Автотрофты ағзалардың табиғатта маңызы өте зор. Олар адам мен жануарлар түзе алмайтын органикалық заттарды жинақтайды. Автотрофты ағзалар — биосферадағы органикалық заттардың бастапқы өндіргіштері (продуценттері). Табиғатта фотосинтездеуші автотрофты ағзалар ерекше орны алады, себебі олар биосферадағы органикалық заттардың басым бөлігін (жылына шамамен 162 . 100 т), ал оның 2/3-ін жер бетіндегі өсімдіктер түзеді. Басқа
==Автотрофты бактериялар==
| |||