Дескриптивті лингвистика: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Дескриптивті лингвистика''' ({{lang-la|descriptive}} - сипаттама) {{lang-ru|дескриптивная лингвистика}} — жалпы структуралық [[тіл білімі]] аясында 20 ғасырдың 30—50 жылдары пайда болып, жедел дамыған [[Америка]] тіл біліміндегі бағыттардың бірі, бірақ оның [[еуропа|еуропалық]] структуралық тіл білімінен бірқатар айырмашылығы бар. '''Дескриптивті лингвистика''' [[Америка]] жеріндегі үндістердін тілін зерттеу кажетінен туған, оның негізін салған [http://ru.wikipedia.org/wiki/Блумфилд,_Леонард Л. Блумфилд]. Жазуы, грамматикасы, сөздігі, тарихи жазба мұралары жоқ, тілдік тұлғаларының мәні [[құпия код]] сияқты мүлде белгісіз, бұрын ғылымда танымал емес тілдерді дала жағдайында зерттеу үшін, салыстырмалы-тарихи әдістен мүлде бөлек жана әдіс қолдану қажет болды. Бұл әдіс тіл бірліктерінің (единицаларының) өзара тіркесімділігі мен олардың сөйлеу үстінде осы сияқты басқа тіл бірліктеріне қатыстылығының формалды шарттарын белгілеп анықтайтын [[дистрибуция|дистрибуциялык]] (бөлу, жіктеу, айыру) әдіс деп аталады. '''Дескриптивті лингвистиканың''' зерттеу нысаны — сөйлеу үзіндісі, бірінен сон бірі тізбектеліп келетін [[физика|физикалық]] сөйлеу құбылысы, сондағы тіл бірліктерінін нақты мазмұның емес, олардың формалды құрылымын [[дистрибуция]] әдісімен талдауды мақсат етті."Сөздік-Словарь", 2005. ISBN 9965-409-88-9</ref><ref > Орысша-қазакша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын- Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006.
ISBN 9965-808-78-3</ref>
 
'''Дескриптивті лингвистика''' тіл бірліктерінің мәнін бірлікте алып түсіндіретін [[тіл]] теориясын жасауды кездеген жок. Тілді синхрониялық тұрғыда сипаттап, оның формалды моделін жасады. Тілдін структуралық денгейі, онын негізгі тілдік бірліктері — [[фонема|фонемалар]] мен [[морфема|морфемалардың]], кейбір сейлемдердің езара тіркесімділігі, орналасу жайы жете талданды. Тілдін негізгі бірлігі болып табылатын сөз жеке дара талданбады, ол тек сөйлем (сөйлеу) ішінде біріккен морфемалардың тізбегі түрінде қаралды, ал сөйлемнен көлемді тілдік құрылымдартіл структурасына жатпайтын құбылыстар деп есептелді. Дескриптивті лингвистика пайда болған кезден бастап-ақ бірынғай бағытта болған жок. Оны жактаушылар [[Блумфилдтін Йельск университеті|Блумфилдтін Йельск университетіндегі]] шәкірттері, жолын куушылар болды ([[Блок]], [[Харрис]], [[Хоккет]] т. б.). Дескриптивті лингвистика тіл табиғатына тым жеңіл қарағаны, механикалық дистрибутивтік әдісті бірден-бір дұрыс әдіс деп жоғары бағалағаны, "мағынасыз лингвистика" жасағандары үшін 20 ғасырдың 60 жылдары қатты сынға алынды.<ref> Тіл білімі терминдерінін түсіндірме сөздігі — Алматы."Сөздік-Словарь", 2005. ISBN 9965-409-88-9</ref>