Жаңа Жер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[File:Novaya Zemlya.ru.svg|thumb|Жаңа Жер аралы]]

'''Жаңа Жер''' — [[Солтүстік Мұзды мұхит|Солтүстік Мұзды мұхиттың]] [[Баренц]] теңізі мен [[Кара теңіз]] аралығындағы аралдар тобы. Ауданы шамамен 83 мың км2. Солтүстік (48,9 мың км2) және Оңтүстік (33,3 мың км2) деп аталатын екі үлкен және жалпы аумағы 1,0 мың км2-дей ондаған ұсақ аралдардан тұрады. Екі үлкен арал енсіз (2 — 3 км) [[Маточкин Шар]] бұғазымен және ұсақ аралдармен бөлінген. Жағалауы терең, олар фьорд тәрізді тар шығанақтармен жырымдалған. Жер бедері таулы, қыратты. Солтүстік аралды бойлай биіктігі 800 — 1000 м тау жотасы созыла орналасқан (ең биік жері 1547 м). Оңтүстік аралдың оңтүстік бөлігінде жер беті аласарып, төбесі жазыққа айналады. Жалпы аумағының 25%-ін қалыңдығы 400 м болатын құрлықтық мұз басқан. Одан теңізге көптеген мұзтаулар түседі. Климаты қатаң, арктикалық теңіздік. Қысы ұзақ, ең суық айдың (наурыздың) жылдық орташа темп-расы батыс жағалауында –14 — 17С, шығыс жағалауында –19 — 22С. Ең жылы айдың (тамыздың) орташа температурасы солтүстігінде 2,5С-тан оңт-нде 6,5С қа дейін, мұз қалқанының үстінде –1,3С. Жылдық жауын-шашын мөлшері теңіз жағалауында 300 мм-ден мұз қалқанында 600 — 700 мм-ге дейін. Аса күшті желдер (“Жаңа Жер борасы”) жиі соғады. Солтүстік арал түгелдей мұз белдеміне кіреді. Оңтүстік аралдың көп жерін арктикалық тундра қамтыған. Ақ түлкі, солтүстік бұғысы, ақ аю, алақоржын мекендейді. Жазда жартасты жағалары “Құс базарына” айналады. өя салуға кайр, шағала, гага, т.б. құстар өте көп жиналады. Ақ түлкі, теңіз аңдарынан морж бен итбалық ауланады. Орыс [[гаваны]], [[Желания мүйісі]], Кіші [[Кармакул]], т.б. полюстік ст. бар. Жаңа Жерде [[Ресей|Ресейдің]] [[Плисецк]] ядролық сынақ [[полигон|полигоны]] орналасқан.

== Сілтемелер ==

{{stub}}

{{wikify}}