Шақ: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

* '''Абсолютті [[шақ]]''' - [[сөйлеу]] сәтіне байланысты анықталатын тура мағынасындағы [[шақ]] (''Мен оқып жүрмін. Мен оқыганмын. Мен оцимын'').

* '''Келер [[шақ]]''' - [[сөйлеу]] кезінен кейін, алдында болатын іс.

* '''Екінші келер [[шақ]]''' (алдыңгыалдыңғы келер шақ) - [[сөйлеу]] кезі жағынан кейінгі, бірақ басқа құбылыстын немесе мезеттің алдында болатын, іс.

* '''Гипотетикалық келер [[шақ]]''' - келер шақтағы [[райлар|ашық рай]] мағынасындағы шартты бағыныңқы [[сөйлем]] [[баяндауыш|баяндауышы]].

* '''Дереу келер [[шақ]]''' (жақын келер шақ)- тура [[сейлеу]] кезінен кейін (әдетте '''осы шақ''' формаларында немесе сипаттама құрылыстар арқылы жасалатын) шаққа қатысты іс-қимыл белгісі.

* '''Жай келер [[шақ]]''' - абсолютті '''келер шақ'''.

* '''Күрделі келер [[шақ]]''' - салыстырмалы '''келер шақ'''.

* '''Негізгі [[шақ]]''' - [[синтаксистік бірлік]] ретіндегі берілген [[сөйлем]] еліктегі басқа [[шақ]] формасына қарамастан берілген [[етістік]] формасының [[сөйлеу]] сәтіне ғана қатыстылығын білдіретін [[шақ категориясы]].

* '''Бұрынғы өткен [[шақ]]''' -

*# Бұл мағынасында [[етістік|болымсыз етістіктің]] '''өткен шақ''' тұлғасы көп мәртелі мэнде қолданылады (''говаривал, хаживал''). Бұл тұрпатында осы (''хаживаю'') ''мен/немесе'' '''келер шақтың''' (''буду хаживать'') қатыстық тұрпаты жоқ.

*#* Бұрынғы еткен шак белгісіз [[уакыт]] ішінде ертеде болған, қайталанатын іс-кимылды көрсетеді: ''Здесь барин сиживал один (Пушкин). Я делывал с ними грибные набеги (Некрасов).''

*#* Бұл тұлға '''бывало''' [[демеулік|демеулігімен]] жиі қосылады: ''Бывало, писывала кровью она в альбомы нежных дев (Пушкин).''

*#* [[Демеулік]] болуы бұл тұрпатқа бұрынғы іс-қимылды мұлде жоққа шығару мэнін бермейді: ''Такой маленький лошадки Гаврик еще никогда не видывал (Kamaee).'' Жалпы тұрпат ескірген;

* '''Инклзивті шақ''' - [[сөйлеу]] сәтіне қатысы бар [[перфект]] формасының қолданылуы (''Мен оны екі жылдан бері танимын; {{lang-en|I've known him for two years}}'').

* '''Осы шақ''' - [[етістік|етістіктің]] [[грамматикалық форма|грамматикалық формасы]], іс-қимылдың сөйлеп тұрған уақытпен бір мезгілде, әдеттегідей, созылыңқы тұрде болып жатқанын көрсетеді. Мысалы: [[Қазақ тілі|Қазақ тілінде]] іс-қимылдың нақ осы сәтте, әдеттегідей, сол сияқты созылыңқы мағынасы '''нақ осы шақ''' арқылы, ал іс-қимылдың ұздіксіз, күн сайын және ұнемі болып тұратын мағынасы '''ауыспалы осы шақ''' арқылы беріледі.

* '''Шұғыл осы [[шақ]]''' - '''осы шақтың''' аяқталған тұрпаты сиякты.

* '''Табельді осы [[шақ]]''' - кейде осы шаққа қолданалатын, өткен шақтың мэнінде және әлдебір [[автор|автордың]] жазбасының үзіндісі ретінде ұсынылатын пікірді жеткізу үшін пайдаланылатын атау.

* '''Қатыстық шақ''' - іс-қимылдың салдарлығын, яғни іс-әрекеттердің бұрын не келешекте бір бірінен кейін болғандығын білдіретін [[шақ]] формасының қолданылуы.

* '''Өткен шақ''' - нақты [[грамматикалық мағына|грамматикалық мағынасы]] анықталмаған, сөйлеп тұрған сәтке дейін өтіп кеткен іс-қимылды білдіреді.