Табиғи радиоактивтік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
7-жол:
* 3) кейбір қатты денелер мен сұйықтардың люминесценциясын туғызатыны сияқты қасиеттері белгілі болды.
 
Бұл құбылысты зерттеу жұмыстары бірден басталды. Францияда 1898 жылы М.Склодовская-Кюри мен П. Кюри торий (<math>~Th</math>) элементінің өздігінен сәуле шығаруын ашты. Өздігінен сәуле шығаратын химиялық элементті ''радиоактивті'' деп, ал сәуле шығару процесін ''радиоактивтік'' деп атауды М. Кюри ұсынған еді. Радиоактивтік латынның "''radio''" — сәуле шығару, "''activus''" — әрекетті деген сөздерінен алынған. Осы жылы ерлі-зайыпты ғалымдар тонналаған уран кенін өңдеу арқылы, радиоактивті екі жаңа химиялық элементті бөліп алады. Радиоактивтігі ураннан миллион есе қарқынды элементті (<math>~Ra</math>) радий, екінші элементті М. Склодовскаяның отанының құрметіне полоний (<math>~РоPo</math>) деп атаған. 1908 жылы Резерфорд спектрлік анализ әдісімен радиоактивті газ — радонды (<math>~Rn</math>) ашты. Ауқымды жүргізілген зерттеулер Менделеев кестесіндегі қорғасыннан кейінгі ауыр элементтердің ядроларының бәрінде табиғи радиоактивтік бар екенін көрсетті. Кейбір жеңіл элементтердің де, мысалы, калийдің изотопы <math>_{19}^{40}K</math>,көміртегінің изотопы <math>_6^{12}C</math> және т.б. табиғи радиоактивтік қасиеттері ашылды.
 
== Радиоактивті ыдырау ==
25-жол:
<math>~_{Z}^{A}X \rightarrow _{Z-2}^{A-4}Y + _{2}^{4}He</math>
 
мұндағы '''''<bigmath>~X</big>'''''</math> — аналық ядроның белгісі, '''''<bigmath>~Ү</bigmath>''''' — туынды ядроның таңбасы. Гелий атомының ядросы болып табылатын <big>α</big>-бөлшек үшін <math>~_{2}^{4}He</math> белгісін пайдаландық.
 
Аналық ядро ыдырағанда, '''<big>α'''</big>-бөлшек пен туынды ядро белгілі бір кинетикалық энергиямен жан-жаққа шашырай ұшады. Кейбір ыдырауда туынды ядро қозған күйде болуы мүмкін. Ыдырау энергиясын аналық ядромен байланысқан санақ жүйесінде энергияның сақталу заңын пайдаланып есептеуге болады. ''Ыдырау энергиясы'' '''''<bigmath>Q<sub>α~Q_{\alpha}</submath></big>''''' қозу энергиясы мен кинетикалық энергиялардың қосындысына тең. Бастапқы энергия аналық ядроның тыныштық энергиясына тең екенін ескерсек, онда
 
<math>~M_ac^2 = (M_T+ M_{He})c^2 + Q_{\alpha}</math>
 
'''''<big>М<sub>а</submath>~M_a</bigmath>''''' — аналық, '''''<big>М<sub>т</submath>~M_T</bigmath>''''' — туынды ядролардың, '''''<big>М<sub>Не</submath>~M_{He}</bigmath>''''' — гелий атомы ядросының массалары, бұдан ыдырау энергиясын табамыз:
 
Q_{\alpha} = (M_{\alpha} - M_{He})c^2
Qo = (Mo-MT-MH e )C*.
 
== Бета-ыдырау ==