Өрмекшітәрізділер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Өрмекші тәрізділер дегенді Өрмекшітәрізділер дегенге жылжытты
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Haeckel Arachnida.jpg|thumb|Өрмекші тәрізділер]]
<b>Өрмекші тәрізділер</b>''Өрмекшітәрізділер'' (Arachnіda) –<i> [[омыртқасыздар|омыртқасыздардың]] бір классы</i>класы. Бұлардың қазба қалдығы жоғжоқ. силурдан[[Силур|Силурдан]] белгілі, ал [[карбон|карбонда]] Өрмекші тәрізділердіңөрмекшітәрізділердің осы кезде тіршілік ететін отрядының өкілдері табылған. Дене тұрқы 0,1 мм-ден 17 см-ге дейін. Жер шарында кең тараған, 10-нан астам отряды, 60 мыңға жуық түрі бар. Жиі кездесетін отрядының бірі – өрмекшілер (Araneі). 27 мыңдай түрі бар. Қазақстанда 19 тұқымдасы, 400-ден астам түрі кездеседі. Бұлардың денесі бас-кеуде және бунақталмаған құрсақ бөлімінен тұрады. Осы екі бөлімі сабақшамен байланысқан (бас-кеуденің 7-бунағы). Хелицераларының ұшы қозғалмалы тырнақ тәрізді буынмен аяқталады. Оның түбінде улы безінің тесігі орналасқан. Бездерден бөлінетін сөлімен қорегін өлтіреді. 4 жұп аяқтары қозғалу қызметін атқарады. Құрсақтың соңғы сегментінің аяқтары 2 – 4 жұп өрмек сүйелдеріне айналған. [[Эволюция]] даму барысында байқалатын бір ерекшелік – өрмек сұйықтығы бөлініп шығатын өрмек бездерінің дамуы. Олардан бөлінген сұйық зат ауада тез қатады да, өрмек жібіне айналады. Бұларды өрмекшілер тор құру, ұстап алған жемтігін орап тастау, жұмыртқа пілләсін жасау үшін қолданады. [[Ас қорыту жүйесі]] [[эктодермаль|эктодермальды]] алдыңғы, энтодермальды ортаңғы және эктодермальды артқы ішектен құралған. Зәр шығару жүйесіне [[мальпиги]] түтікшелері және коксальды бездер (жүретін аяқтарының 1- және 3-жұптарының бунақтарынан ашылатын бір не екі жұп бездер) жатады. Тыныс алу органдары жапырақты өкпе қапшығы мен трахеялардан тұрады. Өрмекшілердің Caponііdae тұқымдасында өкпе мүлдем жоқ, тек 2 жұп трахеясы болады. [[Қан айналу жүйесіжүйе]]сі ашық]], жүрегі қысқарған, 3 – 4 остиялары (жүрегіндегі қақпақшалары бар саңылаулы қос тесік) бар. Сезім органдары жақсы жетілген. 8 көзі 2 доға түрінде орналасқан. Дара жыныстылар. Жыныс [[диморфизм|диморфизмі]] байқалады. Бұлардың барлығы да жыртқыштар, жәндіктермен қоректенеді. Көпшілігі пайдалы: ауыл шаруашылығы зиянкестерін құртады, уы [[медицина]] мен [[биохимия|биохимияда]] пайдаланылады, өрмек жібегі алынады.<i> Бүйі мен қарақұрт </i>– аса улы жәндіктерге жатады.<ref name="source1">"Қазақ Энциклопедиясы"</ref>
 
<ref name="source1">"Қазақ Энциклопедиясы"</ref>
== Пайдаланылған әдебиеттер ==
<references/>
 
{{stub}}
{{wikify}}
 
[[Санат:Ө]] [[Санат:Қазақ ұлттық энциклопедиясы]]
[[Санат:Өрмекшітәрізділер| Биология]]
 
[[als:Spinnentiere]]