Неміс музыкасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
Неміс музыкасы - Біздің заманға дейінгі I мыңжылдықта ежелгі неміс тайпаларында [[луре]] аспабында ойнау тәжірибесі болған. Одан кейінгі уақыттағы әдеби және тарихи ескерткіштер өлең мәдениетінің ерекше дамығанына куә болды. [[Германия|Германияның]] орта ғасырларда аумақтық-мемлекеттік бөлшектенуі, оның музыкалық фольклорының жергілікті стильдерінің қалыптасуына әсер етті. Шекаралық ән диалектісі көрші елдердің ([[СЛАВЯНДАР|славяндардың]], [[Француздар|француздардың]], нидерландылық, скандинавтардың) [[фольклор|фольклорымен]] тығыз қатынаста болды. Феодалдық мемлекеттілік алғанына (IX ғасырда) және [[христиан діні|христиан дінін]] ресми қабылдағанына байланысты, көбінесе шіркеу музыкасы таралды. Неміс әндері [[григорияндық хорал|григорияндық хоралға]] әсер етті ([[Ахендік капелла|Ахендік капелланың]] қызметі, IX ғасырда).
[[Сурет:Organ Frauenkirche München.jpg|right|thumb|[[Мюньхен]] шіркеуіндегі [[аргон]]]] Шіркеу музыкасымен катар зиялы музыкалық өнер [[шпильман]] да өркендеді. Ол [[ваганттар|ваганттардың]] және [[голиардтар|голиардтардың]] музыкасына, XIV—XVI ғасырлар кезбе шеберлердің музыкасына ықпалы болды. Шпильмандардың музыка интонация аясының [[миннезингерлер|миннезингерлердің]] зиялы кәсіби өнеріне ықпалы болды (XII—XIV ғасырлар). Миннезингерлердің, шпильмандардың, [[ваганттар|ваганттардың]] бізге жеткен өлең жинақтары XIV ғасырда жатады ("[[Йен жинағы]]", 1930; "[[Лохам жинағы]]", XV ғасырда ортасы). XIV—XVI ғасырлар қалалардың тез өсуіне байланысты қалалық музыканттар өз бірлестіктеріне — [[мейстерзинерлер]] біріге бастады. Олардың ішінде — [[Нюрнберг|Нюрнбергтен]] келген Г.[[Фольц]], Г.[[Сакс]] бар. Сол уақытқа жататын ескерткіштердің бірі — В.[[Фог|Фогтың]] өлең жинағы (1558 жылы). XII—XIII ғасырлар бастап қала музыканттары цехтық бірлестіктерге біріге бастады. XV—XVI ғасырлар бюргерлік ортада үй музыкасына көп назар аударылған ([[лютня]], т.б. аспаптарда ойнау). XV—XVI ғасырлар [[орган|органдық]] музыка ерекше дамып, неміс музыкасын Еуропадағы алдыңғы орындардың біріне шығарды (сазгерлер: К.[[Пауман]], А.[[Шлик]], Х.[[Бухнер]], Х.[[Кошмер]], 0. [[Лисиниус]], П.[[Хофхаймер]]). Зиялы және шіркеу музыкасында Нидерландылық мектептің ықпалымен [[полифония музыкасы|полифония музыкасының]] мағынасы көтерілді. Жетекші жанрлар — [[месса]], [[мотет]], [[псалма]], полифоникалық тұрмыстық және рухани әндер. [[Реформация және шаруа соғысы]] кезінде (1524—1526) М.[[Лютер|Лютердің]] қызметінің көмегімен протестандық хорал пайда болды, ол неміс музыкасының демократ бағытын нығайтты. XVII ғасырда таза неміс музыкасы Г.[[Шютц|Шютцтің]] шығармаларында көріне бастады, ол — "[[Дафна]]" (1927); "[[Қасиетті симфониялар]]" (1629—1650) сияқты бірінші неміс операларының авторы. [[Мюнхен|Мюнхеннің]], [[Дрезден|Дрезденнің]], [[Берлин|Берлиннің]], [[Нюрнберг|Нюрнбергтің]], [[Брауншвейг|Брауншвейгтің]], [[Лейпциг|Лейпцигтің]] сарай театрларында опералар көп қойылған. 1678 жылы [[Гамбург|Гамбургте]] Германиядағы тұңғыш тұрақты опера театры ашылды, онда И.[[Тайле]], Н.[[Штрунк]], И.З.[[Куссер]] тәрізді сазгерлер жұмыс істеген. Театрдың гұлдену кезеңі (1692—1706) Р.[[Кайзер]], И.[[Маттезон]] шығармашылығымен байланысты, кейіннен [[Телеман]] сол театрда жұмыс істеген. Алайда неміс елінің операларын итальян музыкасы ығыстырып шығарды. XVII ғасырда неміс музыкасында үрлеп тартылатын музыка жанрлары жетекші орын алған. [[Орган|Органдық]] музыка, сонымен қатар [[клавир|клавирлық]] музыка белгілі дәрежеге жетті. Аспап музыкасы ішінде жетекші жанр — сюита. Г.[[Муффат|Муффаттың]], И.К.[[Фишер|Фишердің]], И.З.[[Куссер|Куссердің]] концерттік оркестрлік сюиталарына француз музыкасы ықпал етті. Неміс ән лирикасының стилі қалыптаса бастады. М.[[Преториус|Преториустың]] [["Syntaqma musicumі" энциклопедиялық еңбегі]] XVII ғасырда неміс музыкасының өте жоғары деңгейде дамығанын көрсетеді. XVII ғасырда аяғында — XVIII ғасырда басында Н.Г.[[Вальтер]], И.Маттезон теориялық, музыкалық-тарихи еңбектерін жазады.
И.С.[[Бах|Бахтың]] шығармашылығы неміс музыка мәдениетінің қалыптасуына зор үлес қосып ("Жоғарғы месса", 1733, "Иоаншиа щпитарлық" ("Страсти по Иоанну"), 1724; "Матфейше құштарлық" ("Страсти по Матфею"), 1727, [[кантата|кантаталар]], [[фуга|фугалар]], [[токата|токаталар]]), XX ғасырда дейін музыкаға жаңа жолдар ашты. Ал [[Гендель]] [[оратория]] және [[опера]] жанрларымен айналысқан ("Миссия" 1743, т.б.).
| |||