Кәмшат: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
ш КӘМШАТ дегенді Кәмшат дегенге жылжытты
1-жол:
[[File:Beaver pho34.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Кәмшат]]''.]] [[File:Biber-drawing.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Кәмшат]]''.]] '''Кәмшат'''(Castor fiber) – сүтқоректілер класы кеміргіштер отрядына жататын [[аң]]. Дене тұрқы 64 – 80 см, салмағы 20 – 21 кг. Тіршілігінің көбі [[су|суда]] өтетіндіктен дене пішіні соған бейімделген. Денесі ұршықша жұмырланып келген, басы біршама кішілеу, мойны айқын байқалмайды; түксіз жалпақтау келген денесінің артқы бөлігі ескектәрізді құйрыққа жалғасады. Аяқтары қысқа. Артқы аяқтарының башайлары арасы жүзу жарғағымен көмкерілген. Тырнағы өткір, артқы аяғының екінші башайы айыр сияқты (жүнін қасу үшін қажет). Жүні тығыз, су өтпейді, қара қоңыр не қара. Кәмшат [[Еуропа]], [[Азия]] және [[Солтүстік Америка|Солтүстік Америкада]] таралған. [[Қазақстан|Қазақстанда]] [[Жайық]], [[Сырдария]], [[Іле]], [[Шу]] өзендерінде, [[Бұқтырма бөгені|Бұқтырма бөгенінде]] кездеседі. 19 ғасырдың соңында Кәмшатты есепсіз аулау Қазақстанда оның жойылу қаупіне әкеліп соқтырды. Тек [[1963]] жылы Кәмшатты көршілес [[Ресей|Ресейдің]] [[Орынбор]] облысынан [[Батыс Қазақстан облысы|Батыс Қазақстан облысының]] аумағына келе бастады. [[Жайық өзені|Жайық өзенінің]] бойындағы [[көл|көлдерге]] кең тарап, саны көбейді. Олар [[Ақтөбе облысы|Ақтөбе облысының]] [[Тентекқара]], Үлкен және Кіші [[Қобда өзен|Қобда өзендеріне]] де қоныс аударды. Олар көбінесе тұщы суларды мекендейді. Кәмшат аузы [[су]] астында болатын, түбі су деңгейінен жоғары, биіктігі 2,5 м, ұзындығы 12 м күрке жасайды. Жыныстық жағынан 2,5 – 3 жаста жетіледі. [[Қаңтар]] – [[ақпан]] айларында ұйығып, бір айдан соң кұнайлары (3 – 5) дүниеге келеді. Олар тез өседі. Кәмшат [[шөп]], [[үйеңкі]], [[терек]], [[қайың]], [[қамыс]] жапырағын жейді, [[балық]], [[су тышқаны]], [[су құстары]], [[моллюскілер|моллюскілермен]] қоректенеді. Кәмшат – терісі бағалы аң. Кәмшаттан парфюмерияда қолданылатын «кәмшат жұпары» алынады (жүнінің жоғарғы кабатының астында жұпар иіс шығаратын қылшықтары болады).<ref name="test">Қазақстан Энциклопедиясы</ref>
:'''Кәмшат'''<ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, IV-том </ref> (''Castor fіber'') – сүтқоректілер класы кеміргіштер отрядына жататын аң.
 
*Дене тұрқы 64 – 80 см, салм. 20 – 21 кг. Тіршілігінің көбі суда өтетіндіктен дене пішіні соған бейімделген. Денесі ұршықша жұмырланып келген, басы біршама кішілеу, мойны айқын байқалмайды; түксіз жалпақтау келген денесінің артқы бөлігі ескектәрізді құйрыққа жалғасады. Аяқтары қысқа. Артқы аяқтарының башайлары арасы жүзу жарғағымен көмкерілген. Тырнағы өткір, артқы аяғының екінші башайы айыр сияқты (жүнін қасу үшін қажет). Жүні тығыз, су өтпейді, қара қоңыр не қара.
==Сілтемелер==
*Кәмшат[[ Еуропа]], [[Азия]] және Америкада таралған. Қазақстанда [[Жайық]], [[Сырдария]], [[Іле]], [[Шу]] өзендерінде, Бұқтырма бөгенінде кездеседі. 19 ғасырдың соңында Кәмшатты есепсіз аулау Қазақстанда оның жойылу қаупіне әкеліп соқтырды. Тек [[1963]] жылы Кәмшат көршілес Ресейдің [[Орынбо]]р облысынан Батыс Қазақстан облысының аумағына келе бастады. Жайық өзені бойындағы көлдерге кең тарап, саны көбейді. Олар [[Ақтөбе]] облысының [[Тентекқара]], [[Үлкен]] және [[Кіші Қобда]] өзендеріне де қоныс аударды.
*Қазір Кәмшаттің мекендейтін суларында саны 1,8 – 2 мыңдай ([[2001]]). Олар, көбінесе, тұщы суларды мекендейді. Кәмшат аузы су астында болатын, түбі су деңгейінен жоғары, биіктігі 2,5 м, Ұзындығы 12 м күрке жасайды. Жыныстық жағынан 2,5 – 3 жаста жетіледі. Қаңтар – ақпан айларында ұйығып, бір айдан соң құнайлары (3 – 5) дүниеге келеді. Олар тез өседі. Кәмшат шөп, үйеңкі, терек, қайың, қамыс жапырағын жейді, балық, су тышқаны, су құстары, моллюскілермен қоректенеді. Кәмшат – терісі бағалы аң. Кәмшаттан парфюмерияда қолданылатын “кәмшат жұпары” алынады (жүнінің жоғасыр қабатының астында жұпар иіс шығаратын қылшықтары болады);
==Пайдаланылған әдебиет:==
<references/>
 
 
{{stub}}
{{wikify}}
 
[[санат: Жануарлар]]
[[Санат:К]]
[[Санат:Қазақстан Республикасының Табиғаты]]
[[санатСанат: Жануарлар]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Кәмшат» бетінен алынған