Жарықтың интерференциясы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: ==Жарық толқындарының таралу ерекшеліктері== Көрінетін жарық дегеніміз — ұзындығы 780 нм-ден ([[қ...
 
Өңдеу түйіні жоқ
3-жол:
 
Оны толқындық [[цуг]] (''цуг — немісше салтанатты жүріс'') деп атайды (4.9-сурет). Вакуумдегі толқындық цугтың ұзындығы l = сτ ≈ 3 м,
жарық толқынның үзындығыұзындығы шамамен 10<sup>-6</sup> м. Демек, толқындық цугке бірнеше миллион толқын ұзындығы сыяды екен. Күнделікті тұрмыста жарық бір уақытта көптеген әр түрлі жарық көздерінен таралады. Бүл толқындар бір-бірімен кездескенде қабаттасып жатады. Бірақ бір-бірінің әрі қарай таралуына кедергі келтірмейді. Сондықтан заттардың бейнесі бізге бұзылмай көрінеді. Себебі, электромагниттік толқындардағы электрлік және магниттік өрістер вакуумде таралғанда өздерінің бағыттарын өзгертпейді, электрлік және магниттік өрістердің кернеуліктерінің шамасы сол күйде болады.
 
Кеңістікте бір уақытта бірнеше электромагниттік толкындар болған жағдайда олардың электрлік және магниттік өрістері суперпозиция принципі бойынша қосылады.
15-жол:
қарамастан, әр цугтің фазасы әр түрлі. Ал бұл жарықтың фазасы ретсіз өзгеретін электромагниттік толқын екенін көрсетеді. Сонда екі толқынды бір-біріне қосқанда пайда болған қорытқы толқынның берілген нүктедегі амплитудасы да кездейсоқ түрде бір секундта миллион есе (максимум немесе минимум болып) өзгеріп отырады.
 
Жарық түскен бет біздің көзімізге біркелкі жарық түскен беттей болып көрінеді. Сондықтан жарық толкыныныңтолқынының интерференциясы тек когерентті толқындар қабаттасқанда ғана пайда болады.
когерентті толқындар қабаттасканда ғана пайда болады.
 
==Қос сәулелі интерференция және оны іске асыру әдістері==
Line 22 ⟶ 21:
===Юнг әдісі===
[[File:Fizika 4.10.jpg|thumb|4.10-сурет]]
Ағылшын физигі [[Томас Юнг]] жарық толкындарыныңтолқындарының кеңістіктік когеренттіғінкогеренттігін алды. Ол S жарық көзінің алдына кішкентай саңылауы бар S<sub>1</sub> тосқауылды орналастырды. Жарық толқындары ол саңылаудан өтіп, бірдей фазамен бір уақытта екі кішкене S<sub>2</sub> және S<sub>3</sub>
саңылауларға жетеді. Бұл саңылаулар бір-біріне жақын және жарық көзіне қатысты симметриялы орналастырылған (4.10-сурет).
 
Line 28 ⟶ 27:
 
===Френель әдістері===
Когерентті жарық толқынын алудың басқа жолын француз физигі Огюстjн Кан Френель ұсынды. Ол қос призма (бипризма) мен қос айнаны пайдаланды. Бипризма әрқайсысының сыну бүрышы өте аз болып келген бірдей екі призмадан тұрады. Олар бір-біріне табандарымен беттестірілген. Френельдің қос призмасының табанындағы бұрышы өте доғал -175° 179°. S жарық көзінен шыққан сәуле бипризмаға түседі де одан екі жарық толқыны
призмасының табанындағы бұрышы өте доғал -175° 179°. S жарық көзінен шыққан сәуле бипризмаға түседі де одан екі жарық толқыны
S<sub>1</sub> және S<sub>2</sub> алынады. Олар шеңбердің бойында орналасқан.
 
Экранда тұрақты интерференциялық көрініс — кезектесіп орналасқан күңгірт, ақ жолақтар пайда болады. Қос айнаның жұмыс істеу приндипі де жоғарыдағы тәрізді Z<sub>1</sub> және Z<sub>2</sub> айналары центрі О нүктесі болатын шеңбердің радиусы болсын дейік. Жарық көзі
S шеңбердің бойында орналасқан. Z<sub>1</sub> және Z<sub>2</sub> айналары жарыкжарық сәулесін екіге жіктейді, олар экранның бір А нүктесіне жиналады.
 
===Жұқа пленка әдісі===
Су бетіне майдың, мұнайдың, бензиннің тамшысы тамғанда әр түсті сурет пайда болатынын білеміз. Ондай суреттер сабынның көпіршігінде де, инеліктің қанатының үстінде де байқалады (түрлі-түсті қосымшадағы 1-сурет). Бензиннің жұқа қабыршағының бетіне жарық түскенде қандай процесс жүретінін қарастырайық. Бензиннің жұқа қабыршағы жазық параллель пластиналардан алынады. S жарық көзінен шығатын сәуле қабыршақтардан өткенде бірнеше когерентті сәулелерге бөлінеді. Біз жарық интерференциясын түскен жарықтан да, шағылған жарьщтан да байқай аламыз. Бензин қабықшасы қалыңдығының үздіксіз өзгеруінен, жұқа қабыршақтағы интерференциялық сурет түрленіп отырады.
процесс жүретінін қарастырайық. Бензиннің жұқа қабыршағы жазық параллель пластиналардан алынады. S жарық көзінен шығатын сәуле қабыршақтардан өткенде бірнеше когерентті сәулелерге бөлінеді. Біз жарық интерференциясын түскен жарықтан да, шағылған жарьщтан да байқай аламыз. Бензин қабықшасы калыңдығының үздіксіз өзгеруінен, жұқа қабыршақтағы интерференциялық сурет түрленіп отырады.
 
Есептеу жұмыстарын жүргізіп, толқынның жұқа қабыршақтағы жол айырымын анықтайтын формуланы табайық:
#өтетін жарықта A = 2dncosβ, мұндағы A — толқын жүрісінің жол айырымы, d — қабыршактыңқабыршақтың қалыңдығы, п — қабыршақ затының сыну көрсеткіші, р — жарықтың сыну бұрышы;
#шағылған жарықта A = 2dncosβ + λ/2 Шағылған жарықта жол айырымына жарты-толқын ұзындығы қосылады, өйткені шағылғанда жарты толқын жоғалады.
 
Line 58 ⟶ 55:
{{stub}}
{{wikify}}
 
 
[[cs:Interference]]
[[de:Interferenz (Physik)]]
[[en:Interference (wave propagation)]]
[[fr:Interférence]]
[[ru:Интерференция света]]
[[pl:Interferencja]]