Қаратай Нұралыұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: '''Қаратай Нұралыұлы''' (1772 8.7.1826, қаз. Сырым ауд., ІІІідерті ө-нің бойы) - [[Әбілқайыр хан|Әбілқайырдың...
 
Өңдеу түйіні жоқ
3-жол:
* 1806 ж. Жантөренің хан сайлануын құптамай, қол жинап Орынбор түбіне келді. Губернатор Г.С.Волконскийдің ықпалымен Жантөре екеуі уақытша мемілеге келіп, татуласты. Алайда іс жүзінде Жантөрені хан танудан бастартқан Қаратай күресін бұрынғыдан да үдетті. Сол жылы оны қолдаған рулар губернатордың келісімінсіз Қаратайды хан көтерді. Орман және Бекей сұлтандарымен бірігіп, Жантерені хандықтан тайдыруды ойластырды.
* 1809 ж. 2 қарашада Қаратай жене Орман сұлтан бас болған топ бейқам жатқан Жантере ауылын шауып, оны елтірді. Қаратай қозғалысына қарсы қырға жазалау отряды шықты. Бұл ұлт-азаттық кетеріліс 1806-16/17 ж. — 10-11 жыл бойы жүрді. Орынбор әкімшілігіне талаптар қойды. Көтібар батырмен одақтасты. Келіссөз нәтижесінде одан кейінгі жылдары қарсылықты тоқтатып, Кіші жүздегі қақтығыстарды реттеу, толқуларды басу ісінде Ресей үкіметіне қызмет етті, қаталдығымен кезге түсті. Хандық билік жойылып бара жатқанын сезіп, Ішкі ордада хан тағына отырған Жәңгірдің Кіші жүзді басқаруын сұрап, 1824 ж. Орынбор әкімшілігіне 66 сұлтан, старшын, би қол қойған хат жолдады. Қаратайдай саясаткер, қайратты тұлғаның беделін пайдалану үшін, 1824 ж. тамызда Орынбор губернаторы П.Г.Эссен оны Кіші жүздің Батыс белігінің екімі етіп тағайындады.
* 1925 ж. күзде Жоламан Тіленшіулы бастаған табын руының кетерілісін басуға тікелей атсалысты. Сол қимылдары үшін Ресей үкіметі тарапынан алтын медальмен марапатталған. Қаратай — ұлтымыздың тарихында, орыс-қазақ қарым-қатынасында қайшылығы мол тұлға. Қаратай сұлтан өулетінен тараған белгілі саяси, мәдениет қайраткерлер көп. Бақытжан Қаратаев, Әлікей Бесәліулы, МүхитМұхит Мершіулы, Қамбар Медетов, Шахзада, МүхитМұхит, Шынтас, Шайхы Қаратаевтар, Лұқпан, Ғұбайдолла Мұхитовтар — Қаратайдың тікелей ұрпақтары.<ref>Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 ISBN 9965-607-02-8 </ref>
 
==Пайдаланған әдебиттер==