Экология: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Yerzhankyzy (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
Yerzhankyzy (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
||
17-жол:
Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік.
Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0 </ref>
== Түрлері ==
=== Теориялық экология ===
''Теориялық экология'' — тірі организмдердің әр түрлі құрылымдық деңгейлерінің жалпы зандылықтарын зерттейді.
=== Іргелі экология ===
''Іргелі экология'' — биосферадағы тірі организмдер мен сыртқы орта жағдайларының адамның іс-әрекеттері арқылы бүлінуін, оларды болдырмау және табиғат байлықтарын ұқыпты пайдалану жолдарын зерттейді.
== Жаңа ғылым салалары ==
Қазіргі кезде экология ғылымы көптеген басқа да ғылымдармен тығыз байланыста дамып, жаңа ғылым салалары мен бағыттары пайда болуда. Мысалы, әлеуметтік экология, өнеркәсіптік экология, геоэкология, инженерлік экология, ауыл шаруашылығы экологиясы, ғаламдық экология және т.б.
=== Әлеуметтік экология ===
''Әлеуметтік экология'' — [[табиғат]] пен [[қоғам]] арасындағы өзара карым-қатынас заңдылықтарын ''"табиғат + адам + қоғам"'' жүйесі негізінде зерттейді.
=== Өнеркәсіптік экология ===
''Өнеркәсіптік экология'' — [[өнеркәсіптік нысандар|өнеркәсіптік нысандардың]] тірі организмдерге және қоршаған орта жағдайларына әсерін зерттейді.
=== Геоэкология ===
''Геоэкология'' — жер бетіндегі [[экожүйе|экожүйелердегі]] және [[биосфера|биосфералық]] деңгейдегі сыртқы орта құбылыстарының өзара байланысын және олардың тірі организмдермен қарым-қатынасын зерттейді.
=== Ауыл шаруашылығы экологиясы ===
''Ауыл шаруашылығы экологиясы'' — ауыл шаруашылығы салаларының сыртқы ортамен өзара қарым-қатынасын агроценоздардың даму өзгеру заңдылықтарын және ауыл шаруашылығы салаларының бір-біріне әсерін зерттейді.
=== Ғаламдық экология ===
''Ғаламдық экология'' — биосфера деңгейіндегі, тіпті Күн жүйесіндегі әлемдік құбылыстарды, табиғи өзгерістерді зерттейді. Мысалы, [[эпидемиялық аурулар]], климаттың жаппай жылынуы, азон қабатының жұқаруы, ядролық қауіп катерлер, шөлейттенудің алдын алу, т.б.
== Экология ғылымының міндеттері ==
Қазіргі жалпы экологияның негізгі зерттеу нысандары жоғары биологиялық жүйелер ([[популяция|популяциялар]], [[биоценоз|биоценоздар]], [[экожүйе|экожүйелер]], [[биосфера]]) және олардың уақыт пен кеңістік аралығындағы өзгерістеріне байланысты түрлі міндеттерді қамтиды. Олар:
:1) [[организм|организмдердің]] әр түрлі топтарының (популяциялардың, түрлердің және т.б.) сыртқы орта факторларымен өзара қарым-қатынастарын және олардың тіршілік ортасына әсер ету заңдылықтарын зерттеу;
:2) биоценоздардағы көптеген түрлер популяцияларының бір-бірімен байланыс [[заңдылық|заңдылықтарын]] зерттеп анықтау;
:3) тіршілік ортасы мен популяциядағы дара сандарының бір-біріне тәуелділігін зерттеу;
:4) популяциялардағы [[тіршілік үшін күрес]] заңдылықтары мен табиғи сұрыпталу бағыттарын зерттеу;
:5) орта жағдайларының организмдерге және олардың популяциялық жеке топтарына әсерін зерттеу;
:6) адамның табиғатты тиімді пайдалану жолдарын және орта жағдайларына [[антропогендік факторлар|антропогендік факторлардың]] әсер етуін алдын ала болжауға байланысты зерттеулер жүргізу;
:7) [[ауыл шаруашылығы зиянкестері|ауыл шаруашылығы зиянкестерімен]] күресу үшін биологиялық әдістердің тиімді тәсілдерін анықтап, қолданысқа енгізу;
:8) өндіріс процестеріне [[жаңа қалдықсыз технология]] тәсілдерін кеңінен енгізуге арналған зерттеулер жүргізу.
=== Экология ғылымының казіргі басты стратегиялық міндеті ===
''Экология ғылымының казіргі басты стратегиялық міндеті'' — биосфераның құрамды бөлігі ретінде адамзат қоғамының табиғатпен өзара карым-қатынасының үйлесімділігін сақтауға негізделген ғылыми теорияларды дамыту. Сонымен бірге экологияның кезек күттірмейтін іргелі міндеттері мыналар:
:а) [[табиғат байлықтары|табиғат байлықтарының]] қорын азайтпай-ак экологиялық кауіпсіздікті қамтамасыз ету;
:ә) өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өндірістерінің экологиялық негіздерін жетілдіре түсу;
:б) экологиялық мәселелерді шешуде әлеуметтік және экономикалық механизмдердің тиімді жолдарын жасап шығару;
:в) табиғатты пайдалануды басқарудың ұйымдастыру-құкықтық мәселелерін дұрыс шешу;
:г) әлеуметтік-экологиялық болжаулардың әдістерін дамыта түсу.
==Пайдаланылған әдебиет==
| |||