Бозторғайлар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
33-жол:
* ''[[Eremophila (bird)|Eremophila]]''
}}
'''Бозторғайлар''' ('''''Alaudіdae''''') – [[торғайлар]] отрядына жататын сайрағыш [[құстар]] тұқымдасы. [[Жер]] шарында кең тараған, тек [[Антарктида|Антарктида]] кездеспейді. 15 туысы, 75 түрі анықталған (1 түрі – Халықаралық табиғат қорғау одағының «Қызыл кітабына» енгізілген). Қазақстанда ''6 туысқа'' жататын ''13 түрі'' бар. [[Бозторғайлар]] [[шөл]], [[шөлейт]] және [[қиыршықтасты жазық дала|қиыршықтасты жазық далада]], тау жайылымында, елді мекен маңында, кейде орман алаңында кездеседі. Дене тұрқы ''12 – 23 см''. Қанаттары ұзын, аяқтары қысқа. Артқы бармағында ұзын тырнағы бар. Әдетте, түсі [[бозғылт]], көбінесе мекендеген жерінің түсіне қарай өзгеріп отырады. Бұл қасиеті құсты жерде жүргенде жасырып, бірден көзге байқатпайды. Ұя салмаған кезде, топтасып ұшады. Бұлардың ішінде ең көп кездесетіні – бозторғай (Alauda arvensіs). Оның қанатының ''ұзындығы 8,5 – 14 см'', ''салмағы 30 – 48 г''. Ол [[Қазақстан|Қазақстанның]] шөлді даласынан басқа аумағында кеңінен тараған. Бозторғайлар жердегі шұқырларға ұялап, оған ''2 – 6 тарғыл'' жұмыртқа салады, кейбір түрлері жылына ''2 рет'' жұмыртқалайды. Балапандарының денесін, әсіресе, жонын қалың мамық жапқан. Бозторғайлар – жыл құсы. Олар [[қыстау]] үшін күзде оңтүстіктегі жылы аймақтарға ұшып кетеді, қысы жұмсақ жылдары Қазақстанның [[оңтүстік]] аудандарында қыстап қалады. Бозторғайлар [[өсімдік]] дәнімен және [[жәндіктер|жәндіктермен]] қоректенеді. [[Арамшөп]]тердің де дәнін жеп, [[Ауыл шаруашылығы|ауыл шаруашылығына]] пайда келтіреді. <ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы”</ref>
 
'''Бозторғайлар''' (Alaudidae) - әнші торғайлар тұқымдасы. Денесі 12-23 см, қанаттары ұзын. Түсі топырақ тәрізді. Көпшлік түрлерінін еркектері ұя маңында ән салып ұшады. 15 туысы белгілі. Олардың 75 түрі бар, (Оңтүстік Америкада, 1, Австралияда, 2). ТМД-да 7 туысы 14 түрі таралған. Олар бозторғай, (Alanda arvensis), далалық, (Melanocozypha calandra), құлақты бозторғай, (Eremorphila alpestris), шөлді жер бозторғайы, (Ammomanes deserthi) және ТМД-да эндемик қара (М. yeltoniensis) және ақ бозторғай, (М. leucoptera). Бозторғайлар тундрадан бастап далалық және шөлді аймақтарды мекендейді. Көпшілік түрлері жылы жақта қыстайды. Ұяларын жерге салады. 2-6 жұмыртқа табады. Қоректері, жәндіктер мен өсімдік дәні. 1 түрі ХТҚО Қызыл кітабына енген.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. ISBN9965-08-286-3</ref>
 
== Пайдаланылған әдебиеттер ==