Аминқышқылдар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: Аминқышқылдары молекуласында амин (~NH2) және карбоксил (-СООН) топтары бар органикалық қосылыстар...
 
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
Аминқышқылдары'''Аминқышқылдар''' - молекуласында амин (~NH2NH<sub>2</sub>) және карбоксил (-СООН) топтары бар органикалық қосылыстар:
 
: <big>H<sub>2</sub>N-CH<sub>2</sub>-COOH</big> (''аминсірке қышқылы (глицин)'')
H2N-CH2-COOH
аминсірке қышқылы (глицин)
 
Аминқышкылдарын радикалындағы сутек атомдары амин тобына алмасқан карбон қышқылдарының туындылары ретінде қарастыруға болады. Кейбір аминқышқылдарының құрамында екі аминтобы, гидроксил тобы, тиол тобы — <big>SH</big>, екі карбоксил тобы болады.
 
Құрамында әр түрлі функционалды топтары болғандықтан, аминқышқылдары ''гетерофункционалды'' қосылыстарға жатады. Аминқышқылдары табиғатта көп таралған: белоктардың, пептидтердің және т.б. физиологиялық белсенді қосылыстардың кұрамына кіреді және бос күйінде де кездеседі. Тіршілік үшін аса маңызды қосылыс белок молекуласы аминқышқылдар қалдықтарынан құралатындықтан, олардың маңызы өте зор. Белок биосинтезіне жиырма шақты а-аминқышқылдары қатысады. Олардың біразы алмаспайтын аминқышқылдары. Олар организмде синтезделмейді немесе өте аз мөлшерде синтезделеді, сондықтан олардың организмге қажеттілігі тек қана тағаммен қамтамасыз етіледі.
 
== Атаулары және изомерлері ==
Атаулары және изомерлері. Аминқышқылының қарапайым өкілі — аминсірке қышқылы NH2—СН2—СООН. Аминқышқылдарын көбіне қалыптасып кеткен тривиальді атаумен, мысалы, аминсірке қышқылын глицинлеи атайды.
 
Атаулары және изомерлері. Аминқышқылының қарапайым өкілі — аминсірке қышқылы NH2—СН2—СООН<big>NH<sub>2</sub>—СН<sub>2</sub>—СООН</big>. Аминқышқылдарын көбіне қалыптасып кеткен тривиальді атаумен, мысалы, аминсірке қышқылын глицинлеи атайды.
 
Аминқышқылдарының изомерленуі көміртек тізбегінің изомерленуімен және амин тобының орналасуы бойынша анықталады. Атау үшін карбоксил тобы бар көміртек атомынан бастап нөмірлейді:
 
[[Сурет:Poli15.png|500px]]
 
Халықаралық номенклатурадан басқа көміртек атомдарын грек алфавиті әріптерімен белгілеп атау да қолданылады. Бұл жағдайда белгілеу карбоксил тобынан кейінгі көміртек атомынан басталады.

[[Сурет:Poli16.png|500px]]

<ref name=hi1>[[Химия]]: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық / Ә. Темірболатова, Н. Нұрахметов, Р. Жұмаділова, С. Әлімжанова. – [[Алматы]]: «Мектеп» баспасы, [[2007]]. – 352 бет. ISBN 9965-36-092-8 </ref>
 
== Пайдаланылған әдебиеттер ==