Жынысты көбею және ұрықтану ерекшеліктері: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: ==Өсімдіктердің ұрықтану ерекшеліктері== Жоғары сатыдағы гүлді өсімдіктерде 2 жұп [[гамета|гамета...
 
Өңдеу түйіні жоқ
28-жол:
Ұрықтың түзілуі сенімсіз болса, гүлді өсімдіктер қоректік заттарды
биосинтездеуге [[энергия]] шығындамайды.
 
==Жануарлардың ұрықтану ерекшеліктері==
Гүлді өсімдіктерге қарағанда ұрықтану үдерісі жануарларда өте оңай. Мұнда екі [[гамета]]:
жұмыртқажасушасы және [[сперматозоид]] қосылады. Алайда [[гаметогенез]] - жыныс жасушаларының түзілу жолы туралы біраз баяндауға
тура келеді. [[Гаплоид|Гаплоидты]] [[гамета|гаметалар]] жыныс бездерінің [[диплоид|диплоидты]] жасушаларынан түзіледі. Еркектің аталық безі және әйелдің жұмыртқаларының жасушаларында да денеміздегі барлық қалған жасушалардағыдай [[диплоид|диплоидты]] [[хромосома|хромосомалар]] жиынтығы болады. Жыныс
бездерін шартты түрде төрт аймаққа бөлінеді:
# ''Көбею аймағы'' - онда [[митоз]] өтеді және жыныс бездерінің [[диплоид|диплоидты]] жасушалары көбірек болады.
# ''Өсу аймағы'' - ''митоз'' және ''мейоз'' аралығындағы интерфаза кезеңі, бұл кезеңде [[ДНҚ]] матрицалық жолмен өздігінен көшірмелену әдісімен екі еселенеді. Осы аймақтың соңында әрбір [[диплоид|диплоидты]] жасушаның құрамында 2 хроматидтен тұратын [[хромосома]] болады, яғни ол бөлінуге дайын тұрады.
# ''Пісіп жетілу аймағы'' - [[мейоз]] жүреді, соның нәтижесінде жыныс безінің, [[диплоид|диплоидты]] аналық жасушасынан қосылуға, яғни ұрыктануға жарамды [[хромосома|хромосомалар]] жинағы бар төрт [[гаплоид|гаплоидты]] жасуша қалыптасады.
# ''Қалыптасу аймағы'' - [[сперматозоид|сперматозоидтардың]] құйрығы қалыптасып, [[ядро]] жасушасының ұшына орнын ауыстырады; жұмыртқажасушаның қабығын еріту үшін ядроның алдына [[лизосома|лизосомалар]] жинақталады; құйрық негізіне [[митохондрия|митохондриялар]] жиналып, оның қозғалысын жеткілікті мөлшеріндегі АТФ қамтамасыз етеді. [[Цитоплазма|Цитоплазманың]] жұмыртқажасушаларында коректік заттар қоры жинақталады. Екі [[сперматозоид|сперматозоидтың]] бірден енуіне кедергі келтіру үшін оны «''сәулелі тәж''» түзетін қосалқы жасушалар тобы қаптайды.
 
''Сперматогенез'' (аталық жыныс жасушаның дамуы, ш
 
әует түзу)
және ''овогенез'' (жұмыртқажасушалардың дамуы) үдерістерінің аралығында елеулі айырмашылықтар бар.
 
Овогенез бен сперматогенезді салыстыру{| class="wikitable"
|-
! Овогенез !! Белгісі !! Сперматогенез
|-
| Тууға дейін ғана || Әуелгі жасушалар көбейген кезде || Жыныстық пісіп жетілу басталғанда және жыныс қызметі сөнген кезде
|-
| 1 жұмыртқажасуша || Жыныс безінің бір жасушасынан нәтижесінде түзілген толық жарамды гаметалар|| 4 сперматозоид
|-
| Көп (қатысады) || Гаметалардағы (митохондриялы ДНҚ) цитоплазма саны || Аз (жоқ болу)
|-
| «Сәулелі тәжі» бар, екі сперматозоидтың бір мезгілде ұрықтандыруына кедергі келтіреді || Қосалқы жасушалар || Жоқ
|-
| Жоқ. Губкаларда және ішекқуыстыларда ол амебара ұқсас, сперматозоидтарды қарпуы мүмкін || Гаметалардың қозғалғыштығы || Бар
|}