Ғылыми фантастика: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[File:War-of-the-worlds-tripod.jpg|thumb|300px]]
'''Ғылыми-фантастика''' (ағылш. {{lang-en|scіence fіctіon}}ғыл.ғылыми туынды) – көркем әдебиетте, сондай-ақ [[кино]], [[кескіндеме]], т.б. өнер салаларында қалыптасқан жанрлық түр.<br />
Ғылыми-фантастика өнердегі дербес жанр ретінде 20 ғ-дағасырда қалыптасқанымен, оның қайнар бастаулары ежелгі [[Әпсаналар|әпсаналарда]], ауыз әдебиетінде жатыр. Оған қиял-ғажайыптық, ертегілік қасиет те тән.

[[Фантастика]] (грек. {{lang-el|phantasіa }} – қиялдау, phantastіke – қиялдау өнері) ұғымының өзі де қиялдану өнеріне байланысты пайда болған. Қазіргі әдебиеттану мен өнертану ғылымында фантастиканың «ертегілік» және «ғылыми» белгілерінің ара-жігі ажыратылмаған. Әдебиетте ғылыми-фантастика – ғылыми поэзия және ғыл.ғылыми [[проза]] болып, екі пішімде қалыптасты. <br />
[[Ғылыми поэзия]] терминін әдебиеттану саласында алғаш француз [[поэзия]]сыныңпоэзиясының теоретигі [[Рене Гиль]] «Сөз туралы трактат» (1896) еңбегінде қолданды. Ол ғылыми поэзияның белгілері ежелгі дәуір әдебиетінің өкілі [[Лукреций Кар|Лукреций Кардың]]дың «Заттың табиғаты» поэмасында көрініс тапқанын мысалға келтіреді. Поэзиядағы ғылыми-[[фантастика]] жалпы фантастикалық арнадан бөлекше, философия-әлеумметтік бағыттағы мүмкіндігімен ерекшеленеді. Ғылыми-фантастика прозаның барлық жанрында ([[роман]], [[повесть]], әңгіме, т.б.) қарқынды дамып, көркем әдебиеттің арналы саласына айналды. Қазіргі қазақ әдебиетіне ғылыми-фантастика дербес жанр ретінде 20 ғ-дыңғасырдың 70–80-жылдары республика жазушыларының шығармалары арқылы қалыптасты. Зерттеушілер [[қазақҚазақ әдебиеті|қазақ әдебиетіндегі]]ндегі ғылыми-фантастика жанрының алғашқы белгілерін ертегілерден («[[Ер Төстік]]», «[[Ұшқыр кілем]]», т.б.), [[аңыз]]дарынаңыздарын («[[Қорқыт ата]]», «[[Баба түкті шашты ӘзиӘзиз]]з», т.б.) таратып, болашақты болжай білген халық қиялының ұшқырлығына тәнті болуда. Кинода ғылыми-фантастика жанры 20 ғ-дыңғасырдың басында қалыптаса бастаса, ал бейнелеу өнеріндегі ғылыми-фантастика жанры көбінесе көркем шығармалардың сюжеттері негізінде қалыптасқан.<ref>“Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref>
<ref>Қазақ Энциклопедиясы</ref>
Ғылыми-фантастика дербес жанр ретінде А.Машанов, Т.Сұлтанбеков, М.Сәрсеев, А.Мархабаев, Р.Баймаханов, Ш.Әлімбаев, т.б. шығармалары арқылы қалыптасты.<ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010.ISBN 9965-26-096-6 </ref>
== Пайдаланылған әдебиеттер ==
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
 
[[Санат:Ғ]]
[[Санат: Қазақ әдебиеті]]
{{Stub: Қазақ әдебиеті}}
{{wikify}}