Фантастика: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Фантастика''' ({{lang-el|Phantastike}} - көзге елестету өнері) - әдебиеттің
өмір шындығын қиял тұрғысында
әсірелеп бейнелейтін жанры. Ғылыми
түсінік жоқ кезде фантастика мифологиялық және
діни шығармаларда орын алған
([[Гомер|Гомердін]] "''Одиссеясы''", [[Овидий|Овидийдің]]
"''Метаморфозалары''", шығыс халықтарының "''Мың бір түні''" т.б.)
ғылымның дамуына байланысты
халык қиялынан шыққан тұындылар жарық көре бастады. Мысалы,
ғылыми-фантастикалық әдебиетте ғылым
мен техниканың [[перспектива|перспективалары]], адамзаттың табиғат сырларына тереңірек үңілуі өмірдегідей тартымды суреттеліп, басты идеясы
ғылымда негіз бар, бірақ әлі іске
аспаған жаңалықтармен үштасып
жатады. Ғылыми-фантастикалық әдебиет
[[Бэкон|Ф.Бэконның]] "''Жаңа Атлантида''" кітабынан (1627) басталады. 17-18 ғасырда планетааралық сапар ([[Сирано де Бержерак]], [[Годвин|Ф.Годвин]]), болашақ туралы шығармалар ([[С.Мерсье]], "''2440 жылы''", т.б.) жарық көрген. Фантастика саласында [[Жюль Верн|Жюль Верннің]] шығармашылығы
ерекше. 19-20 ғасырларда [[Г.Уэллс|Г.Уэллстің]]
"''Уақыт машинасы''" (1895), "''Әлемдер соғысы''" (1898), [[Дойл|А.Х. Дойлдың]]
"''Жоғалған әлем''" (1912), т.б. фантастикалық
романдары жарияланды. Р.Брэдберидің "''Марс хроникалары''" жинағына енген "''Фаренгейт бойынша 451''" романы дараланып шықты.
Поляк жазушысы [[С.Лем]] [[космос]]
кеңістігіне жауапкершілікпен қарау
жөніндегі философиялық ой-толғамдары
арқылы ("''Астронавтар''", 1951; "''Солярис''", 1961; "''Тұмау''", 1976, т.б.
романдары) әлем жұртшылығына
танылды. Кеңес әдебиетінде [[Толстой|А.К. Толстой]] фантастика жанрының негізін салды. Қазақ әдебиетінде фантастика халық
қиялынан туған хайуанаттар жайлы, қиял-ғажайып, тұрмыс-салт ертегілерінен бастау алады. Мысалы, "''Ер Төстікте''", "''Керқұла атты Кендебайда''", "''Қырық өтірікте''" фантастика жанрының
негізгі элементтері кездеседі. Жазба әдебиетте фантастикалық оқиғалар [[Абай Құнанбайұлы|Абай Құнанбайұлының]] "''Масғүт''", "''Ескендір''" дастандарында, [[Ерубаев|С.Ерубаевтың]] "''Келешек соғыс туралы''" повесінде, [[Әуезов|М.Әуезовтың]] "''Дос - Бедел дос''" және "''Елу жылдан соң''" пьесаларында да бар. Қазақ кеңес
әдебиетінде фантастика 1950 жылдан басталады. А.Машановтың "''Жер астына саяхат''" повесі (1957) республикада ғылыми-фантастикалық әдебиеттің тууына ұйтқы болды. [[Сәрсекеев|М.Сәрсекеевтің]]
"''Ғажайып сәуле''" (1959), "''Көрінбестің көлеңкесі''" (1960), [[Сұлтанбеков|Т.Сұлтанбековтың]] "''Көшпелі алтын''" (1964),
«''Лұхман Хакім''» (1966), [[Әлімбаев|Ш.Әлімбаевтың]] "''Данышпандық альфасы''"
(1967). [[Шаханов|Т.Шахановтың]] "''Көгілдір мұнаралар''" (1968), [[Сүлейменов|Т.Сүлейменовтің]] "''Жұлдыз адамы''" (1969), "''Әл-Фараби көпірі''" (1968), [[Мархабаев|Ә.Мархабаевтың]] "''Ғарыштағы қымыз''" (1972) повестері қазақ фантастикасына елеулі үлес
қосты. Соңғы кезде жарық көрген
[[Әбдіков|Т.Әбдіковтің]] "''Айтылмаған ақиқат''"
(1980), [[Гумеров|М.Гумеровтың]] "''Жұмбақсәуле''" (1981), [[Ғаббасов|С.Ғаббасовтың]] "''Кәусар''"
(1985), [[Кенжеғұлова|Н.Кенжеғұлованың]] "''Қиын шешім''" (1985), [[Бектібаев|Р.Бектібаевтың]] "''Ионосферадағы алаң''" (1988) атты жинақтарында болашақ өзгерістер туралы
болжамдар бейнеленеді. Фантастикалық шығармалар кинода елеулі орын алады.<ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010.ISBN 9965-26-096-6 </ref>
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
[[Санат:Ф]]
{{Stub: Қазақ әдебиеті}}
{{wikify}}
| |||