Жабайы шошқа: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
{{Taxobox
| name = Жабайы шошқа
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| status_ref = <ref name=iucn/>
| fossil_range = Early [[Pleistocene]] – Recent
| image = Wild Boar Habbitat 3.jpg
| image_width = 250px
| regnum = [[Жануарлар]]
| phylum = [[Хордалылар]]
| classis = [[Сүтқоректілер]]
| ordo = [[Жұптұяқтылар]]
| familia = [[Suidae]]
| genus = ''[[Sus]]''
| species = '''''S. scrofa'''''
| binomial = ''Sus scrofa''
| binomial_authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]
}}
'''Жабайы шошқа''', қабан, доңыз ({{lang-la|Sus scrofa}}) – [[сүтқоректілер]] класының [[жұптұяқтылар]] отрядына жататын [[жануар]]. [[Қызылорда облысы]]ның [[қамыс]]-құрақты қопалар мен [[батпақ|батпақты]] жерлерінде, [[өзен]] аңғарларында көп кездеседі. Денесі [[ірі]], екі бүйірі қысыңқы, мойыны [[жуан]], басы [[сүйір]], тұмсығы [[конус]] тәрізді көлденеңнен кесілген болып келеді. Ұшында [[жұп]] тұяғы бар, аяғы мықты, екеуі жақсы жетілген [[төрт]] саусағы болады. Құлағы үлкен және жалпақ, көзі кішкентай, танауы таңқы. Денесін қалың қылшық басқан. Аталығының арқасында жалы болады. Жыныстық жағынан 18 – 20 айда жетіледі. Күйлеуге түсуі тамыздың ортасынан [[желтоқсан]]ға дейін созылады. Аналығы (мегежіні) 4 – 10 торай туады. Тістері көп, бұдырлы. Қарыны жіктелмеген, күйіс қайтармайды. [[Қорек]] таңдамайтын жануар, топырақты қазып [[құрт-құмырсқа]], [[өсімдік]] тамырлары, ұлулар және [[ұсақ]] тышқандармен қоректенеді. Доңыз – кәсіптік маңызы бар аң, еті, [[тері]]сі, қылшығы пайдаланылады. Орта есеппен әр Доңыз 50 кг ет, 10 кг [[май]], 250 дм<sup>2</sup> тері және 0,5 кг [[қылшық]] береді.<ref >Қазақ энциклопедиясы</ref>
Қабан [[Африка|Солүстік Африка]] мен [[Еуразия|Еуразияда]] таралған, [[ТМД]] аймағында, [[Балтика]] жағалауынан Қиыр Шығысқа дейін кездеседі. Аталықтарының азу тістері өте ірі және жоғары, сыртқа қарай қайқы. Денесін ірі қылтан қаптаған. Ересек қабан шошқаларынын түсі коңыр, торайларының терісінде ұзынан орналасқан ақ жолақтары бар. Ірі қабандардың ұзындығы 2 м, салмағы 300 кг. Топтасып өмір сүреді. Күйлеу кезінде, жекелей тіршілік етеді. Орташа 4-6 торай табады. Үй шошқасының арғы тегі. Кәсіпшілік жануар.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. ISBN9965-08-286-3</ref>
== Пайдаланылған әдебиеттер ==
Line 15 ⟶ 27:
{{wikify}}
[[Санат:
{{Link FA|de}}
{{Link FA|ar}}
[[am:እሪያ]]
[[ar:خنزير بري]]
[[an:Sus scrofa scrofa]]
[[az:Çöldonuzu]]
[[bn:বন্য বরাহ]]
[[be:Дзік]]
[[be-x-old:Дзік]]
[[bo:ཕག་རྒོད།]]
[[bs:Divlja svinja]]
[[br:Hoc'h-gouez]]
[[bg:Дива свиня]]
[[ca:Senglar]]
[[cv:Хир сысни]]
[[cs:Prase divoké]]
[[co:Cignali]]
[[cy:Baedd Gwyllt]]
[[da:Vildsvin]]
[[de:Wildschwein]]
[[nv:Bisóodi ałchiní]]
[[et:Metssiga]]
[[el:Αγριόχοιρος]]
[[myv:Идем туво]]
[[es:Sus scrofa]]
[[eo:Apro]]
[[en:Wild boar]]
[[eu:Basurde]]
[[fa:گراز]]
[[frp:Sengllér]]
[[fr:Sanglier]]
[[fy:Wylde baarch]]
[[ga:Torc allta]]
[[gd:Torc fiadhach]]
[[gl:Xabaril]]
[[ko:멧돼지]]
[[hi:जंगली सुअर]]
[[hr:Divlja svinja]]
[[io:Apro]]
[[id:Babi hutan]]
[[os:Хъæддагхуы]]
[[it:Sus scrofa]]
[[he:חזיר בר]]
[[ka:გარეული ღორი]]
[[csb:Dzëk]]
[[mrj:Ирсасна]]
[[lbe:ВацӀлул дунгъуз]]
[[la:Sus scrofa]]
[[lv:Meža cūka]]
[[lt:Šernas]]
[[lij:Pòrco sarvægo]]
[[ln:Ngulúbɛ]]
[[hu:Vaddisznó]]
[[mk:Дива свиња]]
[[mr:रानडुक्कर]]
[[ms:Babi Hutan]]
[[nl:Wild zwijn]]
[[ja:イノシシ]]
[[ce:Нал]]
[[no:Villsvin]]
[[nn:Villsvin]]
[[oc:Singlar]]
[[nds:Wildswien]]
[[pl:Dzik]]
[[pt:Javali]]
[[ro:Mistreț]]
[[ru:Кабан]]
[[sah:Тороху]]
[[sc:Porcabru]]
[[sq:Derri i egër]]
[[scn:Cigniali]]
[[si:වල් ඌරා]]
[[simple:Boar]]
[[sk:Diviak lesný]]
[[sl:Divja svinja]]
[[sr:Divlja svinja]]
[[sh:Divlja svinja]]
[[fi:Villisika]]
[[sv:Vildsvin]]
[[tl:Sus scrofa]]
[[ta:காட்டுப்பன்றி]]
[[th:หมูป่า]]
[[tr:Bayağı yaban domuzu]]
[[udm:Кырпарсь]]
[[uk:Свиня дика]]
[[vec:Sengiałe]]
[[vi:Lợn rừng]]
[[wa:Singlé]]
[[vls:Wild zwyn]]
[[yo:Akọ ẹlẹ́dẹ̀]]
[[zh-min-nan:Soaⁿ-ti]]
[[zh-yue:野豬]]
[[zh:野豬]]
| |||