Абай ауданы (Қарағанды облысы): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
61-жол:
* Бірінші ұлттық ауылшаруашылық санағының алдын ала қорытындылары бойынша
 
'''АБАЙАбай АУДАНЫауданы''' – Қарағанды обл-ныңоблысының орталық бөлігіндегі әкімш.әкімшілік бөлініс. 1973 ж. құрылған. Алғашында Мичурин ауд. болып аталды. 1997 жылдан А. а. аталады. Жер аум. 6,5 мың км2. Тұрғыны 54,9 мың, орташа тығызд. 1 км2-ге 0,8 адамнан келеді (2006). Ауданда 10 ауылдық округ, 1 қала, 4 кент бар. Аудан орт. – Абай қ. Аудан Сарыарқаның орта тұсында, қуаң дала белдемінде орналасқан. Батыс бөлігі аласа белесті, жазық. Тек Ақшоқы (588 м), Қоянды (725 м) сияқты аласа шоқылар кездеседі. Шығысы ұсақ төбелі (орташа биікт. 600 – 800 м). Кен байлықтарынан тас көмір, барит, әктас, т.б. құрылыс материалдары кездеседі. [[Климат]]ы тым континенттік, қысы суық қары аз, жазы ыстық, құрғақ. Қаңтарда ауаның орташа темп-расы –15 – 16°С, шілдеде 20 – 21°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлш. 250 – 350 мм. [[Нұра]], [[Шерубайнұра]] өзендері мен олардың салалары – [[Есен]], [[Соқыр]] осы аудан аумағынан өтеді. [[Сасықкөл]], [[Сопақсор]], [[Сарыбұлақ]], [[Шұбаркөл]], [[Шұбар]], [[Шерубайнұра]], [[Ынтымақ]], т.б. көлдер мен бөгендер бар. Ауданның шығысы қара қоңыр, батысы ашық қоңыр, сортаң топырақты болып келеді. Өсімдіктерден селеу, бетеге, жусан, өзен және тау аңғарларында қызғылт боз, қыраттарда қараған, тобылғы, т.б. өседі. Жануарлардан [[қасқыр]], [[түлкі]], [[қарсақ]], [[суыр]], [[атжалман]], [[ондатр]] мекендейді. Суларында табан, мөңке, оңғақ, нәлім, алабұға, торта, шортан, аққайран өседі. Аудандағы ірі елді мекендер: Топар, Южный, Изумрудный, Қарабас кенттері. Ауданда өнеркәсіп ерте дамыған. [[1863 – 1917 ж.]] аудан жерінде Орт. Қазақстандағы алғашқы өнеркәсіп орындарының бірі – [[Спасск мыс балқыту зауыты|Спасск мыс балқыту з-ты]] жұмыс істеді. А. а-нда көмір өндіретін 5 шахта, [[«Шығыс» кен байыту фабрикасы|«Шығыс» кен байыту ф-касы]], темір-[[бетон]] бұйымдар з-ттары, құрылыс материалдары мен құралымдар комб., тігін ф-касы, нан з-ттары, тұрмыстық қызмет көрсету комб-тары, құрылыс және көлік мекемелері; [[«Испат Кармет» АҚ]]-ның шикізат базасы, әктас кеніші бар. А. ш. кәсіпорындары ет, сүт, жұмыртқа, картоп, көкөніс өндіруге бейімделген. А. ш-на пайдаланылатын жер аум. 611,7 мың га (2006). Оның 48%-ына дәнді дақылдар, 3%-ына картоп пен көкөніс, 49%-ына [[жемшөп]] дақылдары егіледі. Мал ш. саласы бойынша ірі қара, жылқы, құс өсіру мен 8 кәсіпорын, 1 құс ф-касы, 1 арнайы шаруашылық бірлестігі, агрофирма-техникум шұғылданады. Аудан аумағы арқылы [[Қарағанды – Шу]] т. ж., [[Астана – Қарағанды – Алматы]], [[Қарағанды – Атасу – Жезқазған]] автомоб. жолдары өтеді.
 
'''АБАЙ АУДАНЫ''' – Қарағанды обл-ның орталық бөлігіндегі әкімш. бөлініс. 1973 ж. құрылған. Алғашында Мичурин ауд. болып аталды. 1997 жылдан А. а. аталады. Жер аум. 6,5 мың км2. Тұрғыны 54,9 мың, орташа тығызд. 1 км2-ге 0,8 адамнан келеді (2006). Ауданда 10 ауылдық округ, 1 қала, 4 кент бар. Аудан орт. – Абай қ. Аудан Сарыарқаның орта тұсында, қуаң дала белдемінде орналасқан. Батыс бөлігі аласа белесті, жазық. Тек Ақшоқы (588 м), Қоянды (725 м) сияқты аласа шоқылар кездеседі. Шығысы ұсақ төбелі (орташа биікт. 600 – 800 м). Кен байлықтарынан тас көмір, барит, әктас, т.б. құрылыс материалдары кездеседі. [[Климат]]ы тым континенттік, қысы суық қары аз, жазы ыстық, құрғақ. Қаңтарда ауаның орташа темп-расы –15 – 16°С, шілдеде 20 – 21°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлш. 250 – 350 мм. [[Нұра]], [[Шерубайнұра]] өзендері мен олардың салалары – [[Есен]], [[Соқыр]] осы аудан аумағынан өтеді. [[Сасықкөл]], [[Сопақсор]], [[Сарыбұлақ]], [[Шұбаркөл]], [[Шұбар]], [[Шерубайнұра]], [[Ынтымақ]], т.б. көлдер мен бөгендер бар. Ауданның шығысы қара қоңыр, батысы ашық қоңыр, сортаң топырақты болып келеді. Өсімдіктерден селеу, бетеге, жусан, өзен және тау аңғарларында қызғылт боз, қыраттарда қараған, тобылғы, т.б. өседі. Жануарлардан [[қасқыр]], [[түлкі]], [[қарсақ]], [[суыр]], [[атжалман]], [[ондатр]] мекендейді. Суларында табан, мөңке, оңғақ, нәлім, алабұға, торта, шортан, аққайран өседі. Аудандағы ірі елді мекендер: Топар, Южный, Изумрудный, Қарабас кенттері. Ауданда өнеркәсіп ерте дамыған. [[1863 – 1917 ж.]] аудан жерінде Орт. Қазақстандағы алғашқы өнеркәсіп орындарының бірі – [[Спасск мыс балқыту зауыты|Спасск мыс балқыту з-ты]] жұмыс істеді. А. а-нда көмір өндіретін 5 шахта, [[«Шығыс» кен байыту фабрикасы|«Шығыс» кен байыту ф-касы]], темір-[[бетон]] бұйымдар з-ттары, құрылыс материалдары мен құралымдар комб., тігін ф-касы, нан з-ттары, тұрмыстық қызмет көрсету комб-тары, құрылыс және көлік мекемелері; [[«Испат Кармет» АҚ]]-ның шикізат базасы, әктас кеніші бар. А. ш. кәсіпорындары ет, сүт, жұмыртқа, картоп, көкөніс өндіруге бейімделген. А. ш-на пайдаланылатын жер аум. 611,7 мың га (2006). Оның 48%-ына дәнді дақылдар, 3%-ына картоп пен көкөніс, 49%-ына [[жемшөп]] дақылдары егіледі. Мал ш. саласы бойынша ірі қара, жылқы, құс өсіру мен 8 кәсіпорын, 1 құс ф-касы, 1 арнайы шаруашылық бірлестігі, агрофирма-техникум шұғылданады. Аудан аумағы арқылы [[Қарағанды – Шу]] т. ж., [[Астана – Қарағанды – Алматы]], [[Қарағанды – Атасу – Жезқазған]] автомоб. жолдары өтеді.
<ref>“Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
ISBN 5-89800-123-9</ref>