Арабтар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

{{Қорық аймақ | name =АРАБТАР | image =Сурак.jpg|200px | caption =| location = [[Қазақстан]]| area = | established =| governing_body = | world_heritage_site =| website =}}‎ '''Арабтар ''' (әл-араб) — Солт.Солтүстік Африка мен Батыс Азиядағы араб елдері халықтарының үлкен тобы. [[Бахрейн|Бахрейнде]], [[Йордания|Йорданияда]], [[Ирак|Иракта]], [[Йемен|Йемен Респ-даРеспубликасында]], [[Катар|Катарда]], [[Кувейт|Кувейтте]], [[Ливан|Ливанда]], [[БАЭ|Біріккен Араб Эмиратында]], [[Оман|Оманда]], [[Сауд Арабиясы|Сауд Арабиясында]], Солт.Солтүстік Сахарада ([[маврлар]]), [[Египет|Египетте]], [[Ливия|Ливияда]], [[Мавритания|Мавританияда]], [[Марокко|Мароккода]], [[Судан|Суданда]], [[Тунис|Тунисте]], [[Израиль|Израильде]], [[Палестина|Палестинада]], [[Түркия|Түркияда]], [[Иран|Иранда]], [[Ауғанстан|Ауғанстанда]], [[Индонезия|Индонезияда]] т.б. елдерде тұрады. Араб диаспорасы Батыс Еуропада, Батыс және Оңт. Африкада т.б. елдерде де бар. Жалпы саны 199 млн. адам (1992). [[Араб тілі|Араб тілінде]] сөйлейді. Араб жазуын қолданады. Діні — мұсылман-сунниттер. [[Ислам Діні|Ислам дінінің]] [[шейіт]], [[друз]], [[нусайрит]], [[ибадит]] ағымдарын тұтынатындар, христиан-коптар, [[Православие|православие]] дінін ұстанатындар да бар. Шаруалары (феллахтар) егіншілікпен, көшпелі мал ш-меншаруашылығымен, бау-бақша өсірумен айналысады. Б.з.б. 2-мыңжылдықтың [[2 ғ.|2 ғ-]]да түйені қолға үйретіп, көшпелі түйе өсірумен шұғылданған. [[Арабия түбегі|Арабия түбегінің]] [[автохтон]] тұрғындары — [[бәдәуилер]]. Алғашқы араб мемлекеттері — [[Пальмира]] ([[Тадмор]]), [[Набатц]], [[Лихьян]], [[Гассан]], [[Лахм]], [[Кинда]] араб тайпаларын бір [[Этнос|этносқа]] біріктіре алмады. Бірігу [[Ислам Діні|ислам дінінің]] пайда болуымен, Араб халифатының құрылуымен аяқталады. 7 ғ-дың 1-ширегінде А-дыңАрабтардың көп елді бағындыруына орай “араб” этнонимі тұтас бір халықтың атына айналды. [[19 ғ.|19 ғ-да]] [[Осман империясы|Осман империясының]] ыдырауы, [[20 ғ.|20 ғ-дағы]] Еуропа отаршылығына қарсы ұлт-азаттық қозғалыс — А-дыңАрабтардың азат болуына және ұлт болып қалыптасуына тікелей әсер етті.Көшпелі, жартылай көшпелі А-дыңАрабтардың дәстүрлі баспанасы — ешкі терісі немесе кенептен істелген төрт бұрышты шатыр, отырықшылары каркасты-бағаналы үйлерде тұрған. Шаруалар бір қабатты үй сыртын дуалмен қоршап тастайды. Тұрған жеріне қарай сазбалшықтан, тастан қаланған үйлер, шетеннен тоқылған күркелер де кездеседі. А-дыңАрабтардың күмбезді діни және қалалық сурет өнері ([[Дамаск]], [[Бағдад]], [[Каир]], [[Кордова]], [[Иерусалим]] т.б.) әлемдік өркениет тарихында соны сипатымен ерекшеленеді (қ. Араб мәдениеті). Ұлттық киімдері — кең белдемшелер (фута), басқа орайтын шалмалар, жеңсіз желбегейлер, ұзын көйлектер. Әйелдер жүзік, алқа, білезіктер, мұрын сырға, әшекей салпыншақтар тағады. Бәдәуи әйелдерінде беттерін, алақандарын, табандарын бояп сурет-тыртықтар салу ырымы кездеседі. Әйелдері жүздерін бүркеп жүреді. Бәдәуилердің ұлттық тағамы — түйе сүті, бидай, арпа, тары, жүгері наны, құрма. Отырықшылар әр түрлі ботқаларды, ешкі сүтін, қой ірімшігін, жеміс-жидек, көкөністерді мол пайдаланған. Ислам ережелері бойынша арақ-шарап, шошқа еті — харам. Ораза ұстау — парыз. А-дыңАрабтардың фольклоры, классик.классикалық поэзиясы мен музыкасы жақсы дамыған. Басты саз аспаптары: [[бубен]], [[барабан]], [[лютня]], бір ішекті ыспалы [[ребаб]]. Мұнай кеніштерінің игерілуі, өнеркәсіптің дамуы, көшпелілердің отырықшылануы, қала тұрғындарының күрт өсуі А.Арабтар тұрмысын сәулеттендірді. Әдеб<ref>Ислам.: МедниковЭнциклопедиялық Нанықтамалық.А., Палестина,Алматы: о“Аруна завоевания ее арабами до крестовых походов, тLtd.” 1ЖШС, 1903;2010 БеляевISBN Е.А.,9965-26-322-1</ref> Арабы, ислам и арабский халифат в ранее средневековье, М., 1966; Страны мира, А., 1996. [[Санат:А]] [[Санат:қазақ ұлттық энциклопедиясы]]