Фёдор Михайлович Достоевский: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[File: Dostoyevsky Andrey Mikhailovich.jpg |thumb|]]

 

Достоевский Федор Михайлович – орыс жазушысы, [[Санкт-Петербург]] Ғылым академиясының корреспондент мүшесі (1877). Ол 1821 жылы он бірінші қарашада Мәскеу қаласында туған. 1843 жылы Санкт-Петербург әскери-инженерлік училищесін бітіреді. 1847 жылдан [[Михаил Петрашевский|Михаил Петрашевскийдің]] қоғамына қатысқаны үшін 1849 жылы қамауға алынып, [[өлім жазасы]]на кесіледі. Бұл жаза каторгамен ауыстырылып, 1850 – 54 жылдары [[Омбы|Омбыда]] айдауда, кейін қатардағы солдат болды. 1854 жылы Омбыда [[Шоқан Уәлиханов|Шоқан Уәлихановпен]] танысады, бұл таныстық [[Семей|Семейдегі]] кездесулерден соң үлкен достыққа айналды. 1859 жылы Достоевский [[Тверь]], кейіннен Санкт-Петербург қаласында тұруға рұқсат алады. Өз ағасы Михаил Достоевскиймен бірге 1864 жылға дейін «[[Время]]» (1861 – 63) және «[[Эпоха]]» (1864 – 65) журналдарын шығарып тұрды. 1862 – 63 және 1867 – 71 жылдары шет елде болды. 1873 – 74 жылдары [[князь Владимир Мещерский]] шығарып тұрған «[[Гражданин]]» [[журнал]]ының [[редактор]]ы болды. Достоевскийдің «[[Бейшаралар]]» (1846 қазақшаға 1955 жылы [[Сәйділ Талжанов]] аударған) атты алғашқы [[роман]]ы оның шығармашылық қуатын танытты. Кейінірек, «[[Қор болғандар мен қорланғандар]]» (1861), «[[Өлі үйден хаттар]]» (1861 – 62) романдары жарық көрді. Достоевский «[[Ойыншы]]» (1866), «[[Қылмыс пен жаза]]» (1866, қазақшаға 1972 ж. [[Мұхтар Жанғалин]] аударды), «[[Нақұрыс]]» (1868, қазақшаға 1984 ж. [[Нияз Сыздықов]] аударған), «[[Албастылар]]» (1871 – 72), «[[Жасөспірім]]» (1875). «[[Ағайынды Карамазовтар]]» (1879 – 80) романдарын жазды. Жазушы шығармалары адамның ішкі дүниесіндегі қайшылықты ашып, қоғамдағы әлеуметтік мәселелерге психологиялық талдау жасайды. «[[Жазушының күнделігі]]» (1871 – 81), «[[Пушкин туралы сөз]]» (1880), т.б. әдеби-сын еңбектерінің әлемдік эстетика тарихында алар орны ерекше. Уәлихановпен достығы туралы Достоевский «Жазушының күнделігінде» жазған, екеуінің жазысқан хаттары сақталған. Жазушы 1881 жылдың тоғызыншы ақпанында [[Санкт-Петербург]] қаласында қайтыс болған. Семейдегі 1857 – 59 жылдары тұрған үйінде Достоевскийдің әдеби-мемориалдық [[мұражай]]ы (1971) бар.<ref>“Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref>