|
| watershed = 140,000 km²
}}
'''Іле''' –— [[Балқаш]] көлі алабындағы өзен. Қазақстанның [[Алматы облысы|Алматы обл.]] және [[ҚХР|ҚХР-дың]] [[Шыңжаң]]-Ұйғыр автоном. районы аумағында, Орт. [[Тянь-Шань]] тауларынан (Тәңіртаудан) бастау алатын [[Текес]] пен [[Күнес]] өзендерінің қосылуынан пайда болып, Балқаш көліне құяды. Ұз. 1001 км (Текес саласымен 1439 км), Қазақстан аумағында 815 км. Су жиналатын алабы 140000 км2, Қазақстан аумағында 77400 км2. Жоғ. бөлігі таулық сипатта. Оң саласы Қаш өз. құйғаннан кейін аңғары кеңейеді. Қапшағай қ-на дейін І. жағасы аласа, кең аңғармен ағады, жайылмаларының кей жерлері батпақтанады. [[Қапшағай]] шатқалы тұсында өзен арнасы бөгеліп, Қапшағай бөгені салынған. Төменіректе Күрті өз. құйғаннан кейін аңғары едәуір кеңейіп, [[Сарыесікатырау]] және [[Тауқұм]] аралығымен ағады. Ірі салалары: [[Түрген]], [[Талғар]], [[Қаскелең]], [[Күрті]], [[Шілік]], [[Шарын]], [[Үсек]] (Өсек), [[Қорғас]]. Балқаш ауд-нда өзеннен [[Шетбақанас]], [[Ортабақанас]], [[Нарынбақанас]] атты ежелгі құрғақ арналары тарамданады. Сағасынан 340 км жерде І. салаланып, үлкен атырау құрайды. Оның ұз. 130 км, енді жері 100 км-ге дейін, ауд. 9000 км2. І. өз. мұздық, жауын-шашын, жер асты суларымен толығады. Су ресурстарының шамамен 30%-ы Қазақстан, 70%-ы Қытай аумағында қалыптасады. Көп жылдық орташа ағымы Қайырған бекетінде (шекара тұсында) жылына 12,35 км3, Балқашқа құятыны 11,85 км3. Суының минералд. 286 мг/л-ден 877 мг/л-ге дейін (шекара маңында) өзгереді, атырау басында (Үшжарма а.) – 320 – 345 мг/л. І-нің және оның салаларының суы негізінен суармалы егіншілікке (3,7 – 4,5 км3/жыл), өнеркәсіптік-коммуналдық қажеттіліктерге (200 – 500 млн. м3/жыл), гидроэнергетикаға пайдаланылады. Балыққа бай, атырауында ондатра ауланады. [[Құлжа]] қ-нан төмен (Қытайда) кеме жүзеді. Қазақстан аумағында [[Бақанас]] а-на дейін тұрақты кеме қатынасы бар. Арнасы көп жерінде қамысты, тоғайлы.<ref>Қазақ Энциклопедиясы, 9 том</ref>
[[Жетісу]] өзендерінің бірі болып саналанады. Іле өзенінде [[Қапшағай]] су қоймасы орналасқан.
|
