Аламан тышқаны: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: «Түсіндірме сөздікте» егіске үлкен зиян келтіретін ...тышқанның түрі деген түсінік берілген.
 
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
«Түсіндірме сөздікте» егіске үлкен зиян келтіретін ...тышқанның түрі деген түсінік берілген. «... ке-
міргіштердің ішіндегі ең зияндыларының бірі болып
саналатын аламан деген аң жиі кездеседі» (Ә. Бірмағам-.
бетов, 􀀂аза􀀃ст. геогр.).
«􀀂аза􀀃 Совет Энциклопедиясында» бүл (􀀂СЭ) тыш-
􀀃анның түр-түсі толығыра􀀃 жазылған (I том). Сондағы
сипатына 􀀃арай «аламан» атауын түгінің түрлі-түсті
болуымен байланыстыра «ала» сөзінен шы􀀃тьі деп бол-
жау да теріс кәрінбейді. Алайда тыш􀀃анның аласы
жалғыз ол емес екендігін, әрі көптеген тағы хайуандар
атауына 􀀃осылатын -ан ж􀀅рнағының (арыстан, бүлан,
􀀃үлан т. б.) бүл жерде «ала» сөзіне тікелей жалғанбай,
«м» дыбысының дәнекер болуын еске алса􀀃, «ала» сөзі-
мен байланыстыру көңілге онша 􀀃онымды болып шы􀀃-
пайтын тәрізді.
Монғол тілінде «алам» біздегі «ін» мағынасында
􀀃олданылады (Мон.-􀀃аз. сөз., 1954). Осыны тілге тиек
етіп, «алам» түлғасына -ан ж􀀅рнағы 􀀃осылып, «аламан»
атауы пайда болған (􀀃аза􀀃ша: індегі аң, іннің аңы бол-
ма􀀃 􀀃ой) деген жорамалға да көңіл толмайды. Өйткені
аң, тыш􀀃ан атаулының кебі інді мекендейді, соны үя
етеді. Бүл жағдайда, барлы􀀃 тыш􀀃ан тү􀀃ымдас􀀃а «ала-
ман» атауы неге телінбеген деген сүрау тууы да
орынды.
Біздің болжауымызша, «аламан» атауы —«ін» мағы-
насын беретін «алам» сөзімен байланысты болса керек.
Әрине, бүл жерде біз «аламані» атын оның інде т􀀅руы-
мен үштастырудан аула􀀃пыз. Сез болып отырған тыш-