Діні: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Діні, діні қатты.''' Әдетте бұл тіркес «мейірімсіз», «қатыгез» мағыналарында талданылады. ''«Кеңгірбай ит екенсің дінің қатты...»'' . Кейде ''«діні қатты, тілі тәтті»'' сияқты тұрақты тіркес құрамында да айтылады. Сырт қарағанда, тұрақты тіркес ішіндегі сөздердің бәрі де түсінікті, төркінін іздестірудің қажеті де жоқ сияқты. Алайда кейбір тіл деректеріне жүгінсек, алғашқы тіркестегі ''«дін»'' қазіргі түсінігіміздегі ''«дінге»'' (религия) қатысының шамалы екенін аңғаруға
▲болады. азақтарда көп жағдайда «діні қатты» деуден
гөрі «дініне берік» тіркесі жиі қолданылады және мүк-
дағы" алғашқы сөз қазіргі үғымымыздағы «дінмен» қа-
бысып жататыны дау тудырмайды.
Осыған орай, біздің ойымызша, «діні қатты» тірке-
сіндегі ''«дін»''—дыбыстық өзгеріске түскен парсының
«жүрек» мағынасында қолданылатын «дэл» сөзі болса
керек. Парсыша: дэл — жүрек (Пер.-рус. сл., 1, 1983,
Line 22 ⟶ 15:
да, 525). Мнан кейін, граниттің тастың бір түр екенді-
гін, тас болған соң оның қатты болатындығын айтпаса да
белгілі.
ының өзі парсы тіліндегі «дэл хара» тіркесінің жар-
тылай өз тіліне аудара айтуы нәтйжесінде қалыптасуы
Line 29 ⟶ 22:
Парсының «дэл» сөзі «діл» қалпында ертедегі молда,
кейбір ақындар тілінде қолданылғанымен (Н. Оң.
кес қүрамында қолданудан тыс қалған. Соыдықтан да
үмытылып, нәтижесінде ертеде. қалыптасқан тіркестің
Line 40 ⟶ 33:
қүрамында түрып та қолданыла береді: тили сенде, ди-
ли — жат (на языке мед, а на сердце лед) (К. Юд. КРС,
194).
қаттыдан», мағына жағынан ешбір айырмасы жоқ.
Сөйтіп, «Діні қатты, тілі тәтті» 'турақты тіркесі сәл
| |||