Діні: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Діні, діні қатты.''' Әдетте бұл тіркес «мейірімсіз», «қатыгез» мағыналарында талданылады. ''«Кеңгірбай ит екенсің дінің қатты...»'' . Кейде ''«діні қатты, тілі тәтті»'' сияқты тұрақты тіркес құрамында да айтылады. Сырт қарағанда, тұрақты тіркес ішіндегі сөздердің бәрі де түсінікті, төркінін іздестірудің қажеті де жоқ сияқты. Алайда кейбір тіл деректеріне жүгінсек, алғашқы тіркестегі ''«дін»'' қазіргі түсінігіміздегі ''«дінге»'' (религия) қатысының шамалы екенін аңғаруға
болады. Қазақтарда көп жағдайда ''«діні қатты»'' деуден гөрі ''«дініне берік»'' тіркесі жиі қолданылады және мұндағы алғашқы сөз қазіргі ұғымымыздағы ''«дінмен»'' қабысып жататыны дау тудырмайды.
Осыған орай, біздің ойымызша, ''«діні қатты»'' тіркесіндегі ''«дін»''—дыбыстық өзгеріске түскен [[парсы тілі|парсының]] ''«жүрек»'' мағынасында қолданылатын ''«дэл»'' сөзі болса керек. Парсыша: ''дэл'' — жүрек. Оны былай қойғанда, парсы тілінде біздегі ''«діні қаттыға»'' мағына жағынан сәйкес келетін және ''«дэл»''
▲сөзініқ қатысуымен қалыптасқан трақты тіркес те бар:
дэл хара — қатал, жүрегі қатып қалған мағынасында
қолданылады. Енді осы тіркестегі жеке сөздер мағына-
сына келсек, «дэл»—жүрек, хара — гранит (Бүл да сон-
да, 525).
гін, тас болған соң оның қатты болатындығын айтпаса да
белгілі. Қазақтардың кейде «қара жүрек» деп қолдану-
|